Russische Burgeroorlog (1919 - 1922)

De Russische Revolutie had in 1917 de bolsjewieken onder leiding van Lenin aan de macht gebracht. Zij genoten slechts steun van ca. 25% van de bevolking, maar wisten door krachtig optreden toch de macht te grijpen.

Uit voormalig tsaristische legers begonnen zich nu echter de Witte legers te vormen: anti-communistische troepen, geleid door tsaristische generaals, waarin monarchisten, liberalen, mensjewieken, sociaal-revolutionairen, Kozakken en de adel meevochten.

Het Witte Leger vocht voornamelijk tegen het Rode Leger van de bolsjewistische revolutionairen. Naast deze twee grote legers bestonden verschillende onafhankelijke legers van anarchisten en etnische minderheden. De Witten werden bijgestaan door geallieerde troepen zoals kleine legers uit de VS, Engeland, Japan, Tsjechië en Frankrijk.

Tenslotte waren er de legers van landen die onafhankelijkheid nastreefden; Finnen, Polen, Esten, Letten, Litouwers, Oekraïners, Armenen, Azerbeidzjanen, Georgiërs, Turken en Turkestanen die hun onafhankelijkheid al dan niet gewapenderhand trachtten te bereiken.

In een aantal landen die zich onafhankelijk verklaarden, zoals Finland, vonden kleine burgeroorlogen plaats tussen Roden en Witten. Petrograd werd vanuit het noorden en westen in de tang genomen, terwijl Denikin en Koltsjak Moskou en Tsaritsyn (het latere Stalingrad) bedreigden.

De Polen namen op een gegeven moment Kiev in. Een aantal factoren deden de Burgeroorlog toch in het voordeel van de bolsjewieken omslaan: ten eerste was er weinig samenwerking tussen de Witten. Iedere generaal wilde de eer voor zichzelf, waardoor men weigerde aan gezamenlijke aanvallen deel te nemen. Dit gaf de Roden de gelegenheid één voor één met hun tegenstanders af te rekenen.

Verzekering

Dan was er het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken verzekerde de bolsjewieken in Petrograd (na keizerlijke goedkeuring op 28 juni 1918) dat noch de Duitse troepen in de Baltische landen noch de Finse bondgenoten zouden oprukken naar Petrograd - dat ze moeiteloos hadden kunnen innemen. Hierdoor konden de enige inzetbare formaties, de Letse fusiliers, door Lenin en Trotski vrijgemaakt worden voor het oprollen van het verzet langs de Trans-Siberische spoorlijn in de Oeral en Siberië.

Hierdoor werd uiteindelijk deze gehele spoorlijn veroverd. Trotski wist uit het ongedisciplineerde allegaartje dat hij ter beschikking had een leger van 5 miljoen man te vormen: het Rode Leger. Ook het wegen- en spoorwegnet was in het voordeel van de Roden. Zoals in het Romeinse Rijk alle wegen naar Rome leidden, zo leidden in Rusland alle spoorwegen (stervormig) naar Moskou.

De Roden konden hierdoor hun troepen makkelijk van het ene naar het andere front verplaatsen. Al met al genomen was de buitenlandse interventie te klein om veel invloed te hebben op de strijd, maar genoeg om de bevolking in de armen van de Roden te drijven.

En tenslotte was een belangrijke oorzaak dat Lenin het desastreus gebleken oorlogscommunisme afschafte en dit verving door de Nieuwe Economische Politiek, waarin een aantal harde communistische economische maatregelen werden verzwakt of teruggenomen, ten gunste van kleinschalig particulier initiatief.

De oorlog werd aan weerszijden zeer wreed uitgevochten. De Witten vermoordden ca. 100.000 joden in georganiseerde pogroms.

Generaal Wrangel liet Rode officieren executeren om hun soldaten over te halen zich bij zijn legers aan te sluiten, terwijl generaal Koltsjak in Omsk een compleet Rood leger liet vermoorden. Witte kozakken sleepten Rode gevangenen aan lasso's over de grond, en kookten lastige guerrilla's in de ketels van locomotieven.

De Roden roeiden hele dorpen uit en stichtten op de grondvesten van de tsaristische geheime politie Ochrana de Tsjeka, die duizenden mensen doodde – als vergelding of als waarschuwing. Priesters werden op palen gespietst, en Witte officieren werden kooien met ratten op het lichaam gebonden, die vervolgens verhit werden waardoor de ratten zich door de lichamen heen een uitweg vraten. Klagers werden zonder pardon tegen de muur gezet.

Ook werden de tsaar en zijn gezin vermoord, vermoedelijk op persoonlijk bevel van Lenin. Een van de grootste slachtpartijen vond plaats door de racistischeTasjkentsovjet, die na de verovering van Kokand meer dan 10.000 soldaten en - vooral - burgers ombracht. Kind van de rekening werden uiteraard de burgers. Rode en Witte terreur eisten miljoenen levens. Tevens braken er hongersnoden en ziekten uit.

Alsof burgers van de Roden en Witten nog niet genoeg te vrezen hadden, moesten ze ook bang zijn voor elkaar: plunderingen, moord, berovingen en zelfs kannibalisme werden gesignaleerd. Men schat dat tussen 1918 en 1923 circa 15 miljoen Russen het leven hebben gelaten.