Achtergrondinformatie - Frankrijk

"tour de france"

inleiding

HOME / Frankrijk / Frankrijk geschiedenis

De ronde van Frankrijk (“Tour de France”) is een 30 daagse wielerwedstrijd over de weg die voor het grootste deel door Frankrijk voert. Samen met de rondes van Italie (“Giro”) en die in Spanje (“Vuelta”) is zij een van de drie grote rondes wereldwijd.

De ronde is ontstaan in 1903 en is dus dit jaar voor de 100^ste keer gereden. Begonnen als een erezaak uitgegroeid tot de belangrijkste, meest veeleisende en eervolste wielerwedstrijd van het jaar met alle mooie en slechte (lees: doping) perikelen.

geschiedenis

Ontstaan uit een ere- en wraakactie; omdat “Desgrange” de titel “velo” uit z’n krant moet schrappen (vanwege competitievervalsing) organiseert hij de eerste Tour de France die totaal geen bijviel krijgt. Het is het jaar 1903 en er verschijnen 90 van de 108 ingeschreven renners aan de start die bijna geen doorgang vond aan het gebrek aan geïnteresseerden.

De lengte was minder dan 2500 km en werd in 6 etappes gereden. De gemiddelde snelheid lag op zo’n 25 km p/u. De beginjaren waren die van constante veranderingen aan parcours, regels en andere organisatorische ontwikkelingen. Ritten in de bergen werden gereden, tijden werden bijgehouden, truien geïntroduceerd etc. Tijdens WWI en WWII werd geen ronde gereden.

In 1948 komt de “Tour” voor het eerst op TV en in 1952 komt er een etappe als eerst boven op een col aan; op de legendarische “Alpe d’Huez”. Het puntenklassement wordt ingevoerd en in 1954 begint de ronde voor het eerste in een ander land; Amsterdam is de gelukkige. Vanaf 1962 wordt er definitief gereden met merkenploegen en er ontstaan “Tour” helden.

De Fransman “Anquetil” wint vanaf eind jaren 50 vijf keer de Tour de France gevolgd door de kannibaal “Eddy Merkx” uit België die aan het einde van het volgende decennium z’n slag slaat en alles wint wat er te winnen valt. Sindsdien zouden alleen de Fransman “Hinault” (sinds 1978) en de Spanjaard “Indurain” (begin jaren 90) de grootste wielerrace zoveel keer winnen (5x). De van drugs betichtte Amerikaan “Armstrong” wint zeven keer de Tour maar moet deze allen inleveren vanwege het veelvuldig gebruik van doping.

tragedie in de tour

Er waren ook drama’s t.t.v. de ronde van Frankrijk; de eerste dode viel tijdens de Tour in 1935 – eerst werd de titelverdediger aangereden door een tractor (en moest zwaar gewond naar het ziekenhuis) en even daarna bij de afdaling van de “Galibier” kwam Spaans coureur “Cepeda” ten val en liep een schedelbreuk op.

Drie dagen later overleed hij.

In 1967 overleed Tom Simpson op de flanken van de legendarische “kale” maan landschapberg “Mt Ventoux”. Een andere legendarische voorval is dat Merckx in 1975 trachtte voor de zesde maal de Tour te winnen en een Franse toeschouwer een harde slag in Merckx' lever gaf tijdens de beklimming van de Puy-de-Dôme.

De Belgische renner, door velen beschouwd als de grootste wielrenner aller tijden, werd ernstig gehinderd door de blessure die hij eraan overhield. Bovendien brak hij de volgende dag zijn kaak. Bernard Thévenet won dat jaar de Tour, Merckx alias de “kannibaal” eindigde op de tweede plaats.

Het laatste sterfgeval dateert alweer uit 1995 toen de Italiaan “Fabio Casartelli” lelijk ten val kwam tijdens de afdaling van de “Portret d’Aspet” en overleed aan hersenletsel.

tour de doping

Ook kwam de “Tour” bekend te staan als de “tour de doping” – in 1998 werd voor de ronde begon een verzorger aangehouden van de Franse ploeg “Festina” met grote hoeveelheden “epo” in z’n auto. De ploeg tezamen met de Nederlandse ploeg “TVM” en alle Spaanse teams werden uit de “Tour” gezet. In de jaren erna was het schering en inslag met doping in de bekende wielerronde; in 2006 werd de Amerikaan “Landis” gediskwalificeerd vanwege dopinggebruik.

Een jaar later stuurt de Nederlandse ploeg “Rabobank” de toen nog gele truidrager “Rasmussen” de laan uit als niet duidelijk wordt gemaakt waar hij zich net voordat de Tour begon zich begaf. 2012 werd oud winnaar “Contador” twee jaar geschorst alsmede “Frank Schleck” die de gele trui overnam van de eerder genoemde geschorste “Contador”.

Z’n broer Andy (die 3x tweede werd) werd daardoor toch nog eenmaal winnaar in 2010.

Later dat daar werd bekend gemaakt dat veelvuldig winnaar Armstrong bloedtransfusies en doping had gebruikt en werd voor het leven geschorst. In het jaar 2013 komen steeds meer (door verbeterde zoekmethodes naar doping) verslagen boven drijven van oud wielrenners die door ontoelaatbare methoden en middelen de “Tour” hebben gereden.

Oud winaars als “Pantani”, “Ullrich” maar ook “sprintkoning” “Zabel” en zelfs onze eigen “Winnen”, “Theunisse”, “Rooks” en “Boogerd” moeten toegeven doping te hebben gebruikt.

Bloedtransfusies

Deze laatste toen hij z’n meest legendarische overwinning op “La Plagne” won in 2002 (bloedtransfusie met z’n broer). In 2014 geeft ook (eindelijk) mensen uit de voormalige “TVM” ploeg toe (o.a. sprinter Jeroen Blijlevens) epo te hebben gebruikt tijdens hun loopbaan.

Meest legendarische rit is misschien wel uit de Tour de France van 2003; het is de 9^e etappe die loopt van “Bourg d’Oisans” naar “Gap”. Vinokourov is vooruit en wordt gevolgd door de Italiaan “Beloki” en “Armstrong” waarbij het wiel van eerstgenoemde wegglijd in het smeltende asfaltteer. De Italiaan gaat hard onderuit en zou de Tour moeten verlaten als gevolg van meerdere botbreuken en andere verwondingen. “Armstrong” in het geel, ontwijkt met 65 km per uur op duizelingwekkende wijze de Italiaan en raakt van de weg af.

De Amerikaan stapt van z’n fiets, sprong met fiets en al een slootje over en sluit aan bij een achtervolgende groep. De gele truidrager wordt knap tweede en zou z’n vijfde Touroverwinning behalen. In 2016 is er wederom een voorval die nooit vergeten zal worden. Tijdens de rit naar de top (die verlaagd zou worden vanwege de wind) van de Mt Ventoux botst het weg demarrerende drietal Port, Froome en Mollema op een motor en vallen alle drie.

Laatstgenoemde pakt het snel z’n fiets terwijl Port volgt. Froome z’n fiets is stuk en hij begint de berg op te rennen waarbij hij later op een andere fiets alsnog over de meet komt. De jury zou later alle drie de tijd van binnenkomst van Mollema noteren waardoor Froome in het geel blijft en niet Yates.

mythische bergen

Sommige bergen hebben een bijna mythische waarde gekregen door de “Tour de France” – danwel doordat ze vaak in de ronde zijn opgenomen, danwel door legendarische of dramatische ritten of door het zware werk dat verricht moet werken (zowel klimmend als dalend). Een van de bergen is de “Tourmalet” die in 1910 als eerste in het parcours werd opgenomen.

Inmiddels is deze col 74 keer beklommen. “Col du Galibier” is met z’n 2645 een van de Alpenreuzen en verzekerd van vuurwerk. De Nederlandse berg “Alpe d’Huez” is er een die met “respect” uitgesproken wordt – met z’n 1865 meter zeker niet een van de hoogste maar wel een van de moeilijkste; met z’n 21 haarspeldbochten inclusief de Nederlandse bocht nummer 7 en zeer steile stukken altijd een uitdaging.

In de Provence bevind zich de boven genoemde “Mont Ventoux” die nog maar een paar keer is opgenomen in de “’Tour” maar nu al legendarisch genoemd mag worden. Enkele andere beklimmingen in de Tour zijn de “Col de Aubisque” die reeds 68 keer is beklommen en de “Puy de Dome”.

nederland(ers) in de tour

Nederland is het vaakst (6x) het startpunt geweest van de legendarische “Tour de France” – al in 1954 werd Amsterdam gekozen als startpunt en sindsdien werden de steden Scheveningen (1973), Leiden (1978), Den Bosch (1996), Rotterdam (2010) en Utrecht (2015) aangewezen.

Vreemd genoeg begon de ronde pas 1x in Spanje. Joop Zoetemelk (1980) en Jan Janssen (1968) winnen voor Nederland de Tour al wordt eerstgenoemde zes keer de tweede plaats. Dat jaar (1980 is sowieso legendarisch ook omdat de nummer 2 uit Nederland komt; Hennie Kuiper (Peagot-Esso); Henk Lubberding wordt 10^e (Raleigh).

Frankrijk daarentegen levert de winnaar (gele truidrager) 36 keer terwijl België volgt met 18 overwinningen. Nederland staat overigens wel 4^e op de ranglijst van meest bepaalde etappezeges; 167 stuks.

Bekende Nederlandse wielrenners in de Tour:

Jan Janssen: na Zoetemelk de beste renner die we ooit gehad hebben; in 1965 behaalde Jansen de 9^e plek in de Tour de France waar hij een jaar later tweede werd. In 1967 werd hij vijfde en in 1968 won een Nederlander voor het eerst de Tour de France. In 1969 zou hij 10^e worden. Daarnaast won Jansen menigmaal de groene trui. In totaal zou Janssen 7 Touretappes halen;
Jan Raas; ook Jan Raas zou 10x een Touretappe halen in dezelfde periode als Knetemann; later zou hij als ploegleider furore maken;
Joop Zoetemelk: in 1980 winnaar na zes keer als tweede te zijn geëindigd. In totaal behaalde Zoetemelk elf keer de top 10 in de Tour de France. 10x wist Zoetemelk als eerste in de Tour over de streep te komen. Zoetemelk is onze beste wielrenner ooit;
Hennie Kuiper: in 1977 wordt de Nederlander tweede achter “Thevenet” die later toegeeft doping te hebben gebruikt. Een jaar later staat hij derde als hij tevergeefs de aanval zoekt en valt tijdens een afdaling; Kuiper breekt zijn sleutelbeen en moet opgeven. In 1980 wordt hij wederom tweede (achter Zoetemelk).
Henk Lubberding: in 1978 begon Lubberding voortvarend (winnaar witte trui) met een 8^e positie in de Tour. Erna bleek dat hij beter was als meesterknecht en zou anderen naar de eindoverwinning fietsen. Hij droeg 1x de gele trui.
Gerrrie Kneteman (de Kneet): was een van de beste en meest spraakmakende wielrenners uit Nederland. Hij haalde 8x de gele trui maar kon niet mee in het hooggebergte. Z’n hoogste notering in de Tour was 31^ste (1979).
Peter Winnen: in 1983 behaalde Winnen z’n beste resultaat (in de ploeg “Post” alias “Raleigh”) een 3^e positie in het eindklassement en een overwinning op “Alpe d’Huez”. Het jaar daarvoor was winnen als 4^e geëindigd en in 1981 als 5^e.
Jelle Nijdam zou 6x tussen 1987 en 1991 als eerste over de streep in de Tour komen;
Steven Rooks: Rooks werd tweede in de Tour de France van 1988 (achter Pedro Delgado) in de Nederlandse “TVM” ploeg maar won wel de belangrijke etappe naar “Alpe d’Huez” en de bolletjestrui. Het jaar daarop eindigde hij als 7e. Ook Rooks zou later toegeven verboden middelen te hebben gebruikt tijdens z’n wielercarriere.
In de uitgave van 1988 won Jean Paul van Poppel (alias “Popeye”) vier etappes in de Tour; het hoogste aantal door een Nederlandse wielrenner in één Tour behaald. Zijn aantal van 22 etappezeges in de 3 grote rondes is een Nederlands record. Van Poppel is meerdere keren drager geweest van de groene trui in de Ronde van Frankrijk. In de Ronde van Frankrijk behaalde hij in totaal negen ritzeges, één minder dan Jan Raas, Gerrie Knetemann en Joop Zoetemelk.
Gert-Jan Theunisse: altijd heeft er een dopingluchtje gehangen rondom Theunisse. In de ronde van 1989 werd hij 4^e en het jaar daarvoor won hij op spectaculaire wijze de “Alpe d’Huez” etappe.

Erik Breukink: werd 3e in het jaar 1990 (bij de Nederlandse ploeg “PDM”) en was in 1991 zeer kansrijk voor een hoge notering maar moest met z’n ploeggenoten van “PDM” de “Tour” verlaten nadat de teamarts een bedorven voedingssupplement had toegediend. Helaas moest hij meerdere malen opgeven; in 1992 eindigde Breukink als 7^e.
Sprinter Jeroen Blijlevens haalde tijdens z’n wielerloopbaan 4 Tour-ettapes tussen 1995 en 1998 tijdens z’n (doping)tijd bij het Nederlandse “TVM”;
Erik Dekker haalt 4 Tour-ettapes waarvan 3 in het Tourjaar 2000;
Michael Boogerd: behaalde z’n hoogste notering in het dopingjaar 1998 (5^e plek) en z’n grootste etappe overwinning op “La Plagne” in 2002 (van de twee). Jaren reed Boogerd als meesterknecht bij de “Rabobank” ploeg. Ook Boogerd zou moeten toegeven (bloed)doping te hebben gebruikt tijdens z’n carrière;
Robert Geesink: met de nieuwe Raboploeg sleept talent Geesink er in 2010 een 4^e plaats uit ook omdat zowel Contador als Mentchov vanwege doping gediskwalificeerd worden. Niet Contador maar de Luxemburger Andy Sleck wordt om die reden tot kampioen gekroond.
In 2011 wordt Rob Ruijgh van Vacansoleil de beste Nederlande als 20^ste; de Australier “Cadel Evans” komt met de gele trui in Parijs aan;
Een jaar daarna wordt de Engelsman Bradley Wiggins, als eerste Engelsman winnaar van de Tour; Ten Damme wordt beste Nederlander op de teleurstellende 28^ste plaats;
Bauke Mollema: staat in de 100^e Tour de France (2013) geruime tijd tweede op de ranglijst (en teamgenoot “Laurens ten Damme” van “Belkin” vijfde) als beiden in de Alpen flink moeten inleveren. De mannen van “Belkin” - Mollema eindigt uiteindelijk als 6e – Ten Damme als 13^e. In 2014 zou Ten Damme als beste Nederlander op de 9^e plaats eindigen.

de laatste "tours"

Tour van 2015:

In 2015 strijden twee Nederlandse kopmannen voor de beste positie; de enige Nederlandse ploeg “Lotto-Jumbo” levert Geesink en Kelderman. Eerstgenoemde zou eindigen als 6e terwijl Mollema van het Amerikaanse “Trek” als 7e eindigt.

De Engelsman Chris Froome eindigt als tweede keer als winnaar van de Tour de France in Parijs als een van de mooiste en spannendste Tours ooit.

Tour van 2016:

In de tour van 2016 rijdt Bauke Mollema nog steeds voor Trek en komt na twee weken touren op de 2e plaats op 1,50 uit van geletrui drager Froome. Gesink was geblesseerd en Kelderman was eerder al gevallen en rijdt een kleurloze Tour. De Nederlandse tour wordt ook hooggehouden door Dumoulin die al 2 etappes binnen heb gehaald. Mollema ging minder fietsen en vallen. Hij zou als 11e teleurstellend eindigen.

De beste Nederlander was misschien Wout Poels die winnaar Froome door het hooggebergte fietste. Fransman Bardet werd met een hele goede rit opeens tweede terwijl de dit jaar kleurloze Quintana 3e werd. Alberto Contador stapte na een paar dagen af omdat hij 2x was gevallen.

vreemde gevallen en grote verliezers

· We tekenen 1975 als Eddy Merkx wat ziekig aan de Tour de France begint. Merkx in achtervolging op landgenoot “van Impe” wordt opeens aangevallen door een toeschouwer en krijgt een klap. De Belg verloor tijd en kwam brakend over de finish. Hij zou de Tour dit jaar niet winnen maar kon wel de dader identificeren.

· Tijdens de Tour van 2003 rijd Tyler Hamilton (de Amerikaan) rond met een gebroken sleutelbeen. Hij demarreert zelfs in de Pyreneeën-rit en bouwt een voorsprong op van maar liefst 5 minuten waar hij 70 km solo aan kop rijdt. Hij werd vierde tijdens deze Tour de France.

· De Duitser Ulrich wint de “Tour” eenmaal in 1997 en wordt 5x tweede en 1x derde. Hij heeft inmiddels schoorvoetend toegegeven doping te hebben gebruikt tijdens z’n wielercarrière.

· Toen de Italiaan “Cassertelli” tijdens de Tour van 1995 was overleden tijdens een afdaling en Armstrong twee dagen later met een klein groepje voorop kwam te zetten, demarreerde hij solo naar de etappe overwinning. Vlak voordat hij de finish overreed wees hij met beide wijsvingers naar de lucht als eerbetoon aan z’n overleden ploeggenoot en vriend.

· Voor altijd in blokletters geschreven; Wim van Est was de eerste Nederlander die ooit in de gele trui zou rijden – we tekenen 1951. Een dag later viel hij tijdens de afdaling van de “Aubisque” het ravijn in – zo’n 70 meter diep. Een huilende van Elst werd aan een ketting van fietsbandjes omhoog gehesen; hij was ongedeerd maar z’n Tour was voorbij. Opvallend detail was dat de fabrikanten van het merk dat hij droeg er een reclameslogan mee maakte en wereldberoemd werd. Z’n naam staat op een plaquette vereeuwigd op de berg.