Geschiedenis (achtergrond) - Frankrijk

PERSOON: "man in het ijzeren masker"

HOME / Frankrijk / Frankrijk geschiedenis

Misschien wel de beroemdste gevangene ooit; de man (of vrouw) wiens naam niemand weet, z’n gezicht niemand kent, een levende mysterie, een schaduw. De “man in het ijzeren masker”. Een raadsel dat al eeuwen lang menig schrijver, filmmaker en historicus inspireert.

Meer dan 60 identiteiten zijn er inmiddels aan de man toegeschreven waarvan de tweelingbroer van Lodewijk XIV de meest opmerkelijke is. Maar wat is waar en wat is fictie?

“Pignerol”

Feit is dat een toenmalige minister van Lodewijk de XIV een gevangene toewees aan ene “Saint-Mars”, de gouverneur van de gevangenis in de stad “Pignerol” (toen nog Frankrijk). Van de correspondentie tussen “Saint-Mars” en z’n meerdere in Parijs maken we op dat de gevangene gearresteerd was in Duinkerken en z’n echte naam “Dauger” was.

Er zouden dubbele deuren komen zodat de gevangene niet afgeluisterd kon worden en de gevangenisbewaarder mocht hem 1x per dag van eten en drinken voorzien. Dit is het jaar 1669 en de gevangene kennen we nu onder z’n naam “de man in het ijzeren masker”.

Hij zou hier twaalf jaar blijven. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat de gevangene z’n masker constant droeg – het wordt daarom aangenomen dat hij deze alleen droeg wanneer hij vervoerd werd van cel naar cel en wanneer er “gasten” in de gevangenis aanwezig waren. Daarnaast zou het masker niet van ijzer zijn zoals een latere schrijver zou beweren maar eentje van zwart fluweel (of leer) met ijzeren bandages.

Ook word er zwaar getwijfeld over het feit dat “Dauger” nooit andere gevangenen zou zien – er wordt uitgegaan dat hij zo nu en dan als bediende optrad bij andere “rijke” gevangenen.

“Ile de Marguerite” en “La Bastille”

Nadat “Dauger” zes jaar in ballingschap had geleefd werd hij in 1687 in een cel in het “koninklijke” fort op het eiland “Marguerite” gegooid voor de kust van de stad “Cannes”. Dit omdat z’n “vaste” gevangenisbewaarder hiernaartoe werd verwezen. Hier zou hij elf jaar verblijven. Hier was de enige mogelijkheid om z’n cel te verlaten het dagelijks gaan naar de “biecht” die hem op de gang tegenover het altaar gegund werd.

Van z’n cel hier is helaas niets bewaard gebleven al weten we dat het functionele meubilair omvatte, posters, wandkleden en dat het vuur constant aan werd gehouden. Al met al een behoorlijke comfortabele cel voor die tijd. Je kunt z’n cel momenteel bezoeken als onderdeel van een museum.

Toen “Saint-Mars” in 1698 werd benoemd als gouverneur van de gevangenis in Parijs (“La Bastille”) ging wederom de beroemde gevangene met hem mee. Hij zou hier een solitaire cel hebben gehad. Na vijf jaar (in 1703) overleed de “man in het ijzeren masker” en werden z’n persoonlijke bezittingen (waaronder het masker) en meubelen verbrand.

De mythe

De gevangenisbewaarder die hem al jaren bewaakte heeft als enige ooit het gezicht gezien van de man die wij nu “de man in het ijzeren masker” noemen. Hijzelf is hoogstwaarschijnlijk verantwoordelijk voor het ontstaan van de mythe van de gevangene zonder identiteit.

Vanwege de speciale bewaking en de persoonlijke brief van de minister van Lodewijk de XIV realiseerde “Saint-Mars” zich dat hij over iets heel speciaals waakte. Feit is dat er geen politierapporten, archieven, juridische uitspraken aanwezig zijn – alleen de correspondentie van de bewaker en z’n meerdere.

Door deze minimale aanwijzingen bestaan er wel meer dan 100 verschillende complottheorieën en worden bijna evenveel personen genoemd die zich schuil hielden achter het masker. Zo wordt er een Franse commandant genoemd die zonder bevel z’n troepen terugtrok. Ook wordt een Franse maarschalk genoemd, een troonopvolger, Richard Cromwell of Francois de Vendome, een graaf.

Het zou een Engelse verbannen edelman zijn die betrokken zou zijn geweest bij het ombrengen van Willem III van Oranje of een oudere halfbroer van de koning zelf. Tenslotte is er een theorie die beschrijft dat de gevangene een voorvader van Napoleon zou zijn. De schrijver “Alexandre Dumas” gebruikte de halfbroer theorie in z’n boek waarvan inmiddels vier verfilmingen zijn te bewonderen.

film

"The man in Iron Mask" - (1998; 6,3)

In 1638 geeft Koningin Anne van Frankrijk geboorte aan een jongen die de troon zal erven. Maar wat maar een paar mensen weten is dat er 20 minuten later een tweelingbroer geboren werd.

De Musketiers die wraak willen op de huidige koning herinneren zich 20 jaar later deze koningszoon in de koningskerkers met een ijzeren masker op.

zie ook:

Klik hier voor geschiedenis - FRANKRIJK >>>