Istanbul

Haghia Sofia/ Aya Sofya:

Als er een site is die je echt niet mag missen met een bezoek aan Istanbul is het de Aya Sofya. Keizer Justinian liet het bouwen in de 6e eeuw n.C. en het zou de grootste kerk zijn tot de verovering van de stad door de Ottomanen in de 1453.

Doel van de bouw was om het groteske van het oude Romeinse Rijk (Byzantijnse) nieuwe glorie te geven. Het werd gebouwd op de oude Acropolis.

Toen de moslims het oude Constantinopel veroverde werd deze oude kathedraal omgetoverd in een moskee. Naast de schoonheid van de kerk/moskee zelf kun je een kijkje nemen in de galerieën die gevuld zijn met prachtige mozaïek. De meest bewonderingswaardige zijn diegene in de zuidelijke vleugel (15.000.000 TL entree).

De grote bazaar (Kapali Carsi):

Als je iets nodig hebt kun je het beste naar de eerste en grootste overdekte winkelcentrum van de wereld gaan in de grote bazaar van Istanbul. Het is een middeleeuws labyrint met zo’n 4500 winkels maar ook een politiebureau, moskeeën, banken, restaurants en sommige overgebleven kleine winkeltjes waar ze nog op ambachtelijke wijze spullen maken.

Neem je tijd voor de bazaar want de kans dat je verdwaalt in een van de vele op elkaar lijkende halletjes, steegjes of straatjes is aanzienlijk.

Misschien het mooiste moment om van deze gelegenheid te genieten is ergens even rustig een Turkse thee bestellen en kijkt hoe het drukke lokale en toeristische leven aan je voorbij vliegt.   

• Topkapi paleis: zie onder

Blauwe moskee/ Sultan Ahmet Camii:

Op de plek waar vroeger een paleis stond besloot Sultan Mehmet I in 1603 een moskee te laten bouwen die de Aya Sofia zou doen verstommen. Het blauwe waar de naam vandaan stamt komt door de blauwe tegeltjes die in een galerij hangen die voor het grote publiek helaas gesloten is.

Sommige zeggen dat de buitenkant van de moskee zo mooi is, als de binnenkant van de eerder genoemde Aya Sofia. 

Andere bezienswaardigheden:

• Het Hippodroom, Basicilica Cisterne, galatatoren, en galata brug.

De Griekse stadstaat werd eerst veroverd door de Macedoniers en toen - zonder bloedvergieten - onder de controle van Rome. Het groeide uit tot de hoofdstad van het Oost-Romeinse Rijk – het latere Byzantijnse Rijk.

De stad was perfect te verdedigen aangezien het door drie kanten door water werd begeven, lag aan de belangrijke waterhandelsroute de Bosporus en dichterbij het belangrijke Oosten. Rome was in het begin nog de belangrijkere tegenhanger maar door de jaren heen ging alle politieke en economische macht over naar de nieuwe hoofdstad.

De Romeinse Keizer Constantine doopte de stad Constantinopel en de meeste bezienswaardigheden van de stad werden in die ruim 1000 jaar gebouwd. De stad was een van de grootste en schitterendste steden ter wereld gedurende de late oudheid en de vroege- en hoge middeleeuwen. De Griekse taal had sinds de 7de eeuw volledig de overhand gekregen op het Latijn, toen ook het hof het Grieks als officiële taal ging gebruiken. bevolking was vroom orthodox-christelijk, op het fanatieke af. 

De Kruistochten

De Kruisvaarttochten waren bedoeld om het Christendom te behoeden voor Islam maar omdat de bedoelingen van de individuele kruisvaarders vaak niet meer was dan behoud van leven, plunderde zij Constantinopel voordat de Moslims kwamen.

De meeste in eeuwen verzamelde schatten, waarvan vele nog uit het keizerlijke Rome afkomstig waren, werden naar West-Europa versleept, vernietigd of omgesmolten. De meeste kostbaarheden gingen naar Venetië waar ze heden nog te zien zijn.

De Venetianen waren trouwens ook de initiatiefnemers voor deze plundertocht want ze wilden deze gelegenheid aangrijpen om de handelsconcurrentie van Constantinopel uit te schakelen. De stad bleef in Latijnse handen tot 1261 waarna de Grieken erin slaagden de stad weer te heroveren.

Sinds de plundering was de stad flink verarmd en slaagde ze er ook niet meer in om de handelsroutes rond de Zwarte Zee te beheersen, waar vroeger haar grootste inkomsten vandaan kwamen. Hiermee begon het verval en er werd niet veel meer gebouwd en hele wijken raakten zelfs verlaten.  

De val van Constantinopel

Wat de moslims de bevrijding van de stad noemen, noemen de Christenen de val van Constantinopel in 1453 – sommige noemen deze verovering het einde der Middeleeuwen. De stad was eigenlijk het enige stuk land wat de keizer nog in handen had. Grote delen van Anatolië en de Balkan waren reeds veroverd door sultan Mehmed II. De moslims maakten het hun administratieve, commerciële en culture centrum van het steeds groeiende Ottomaanse Rijk.

Er werden moskeeën gebouwd (en van de grootste kerk werd een moskee gemaakt, het paleis en de stad werd Istanbul genoemd en floreerde als vanouds. Vele intellectuelen vluchtten naar West Europa en vooral naar Italië – dit was een belangrijke factor in de ontwikkeling van de “Renaissance”. 

De meerderheid van de bevolking van de nieuwe hoofdstad was ongeveer voor 60% moslim maar er was ook nog steeds een grote Griekse minderheid van een kwart die vreemd genoeg nog het grootste deel van de handel in handen had. Ook waren er veel Joden en Armeniërs.

Het Ottomaanse Rijk groeide en nam nagenoeg alle landen over die eerder onder het Byzantijnse Rijk vielen.

Ondanks de teloorgang van het Ottomaanse Rijk in de 19e eeuw en daarbij de stad meesleurend bleef Istanbul belangrijk; de beroemde eerste luxe internationale trein ter wereld tussen Parijs en Istanbul – “de Oriënt Express” – illustreert dat. Turkije was een van de verliezaars van WWI en vocht daarna ook nog een oorlog uit met Griekenland.

Hoofdstad af

Toen Ataturk ook nog eens Ankara hoofdstad maakte in 1923 omdat Istanbul te kwetsbaar was voor oorlogsschepen werd Istanbul beroofd van zijn internationale status – het werd nu een belangrijke nationale stad. In datzelfde jaar begon een grote bevolkingsuitwisseling tussen Turkije en Griekenland waarbij de stad veel van z’n bevolking (ook Armeniers waren gedwongen de stad te verlaten) vertrok. Istanbul verloor z’n kosmopolitische multiculturele karakter.   

In 1955 vond een tegen Grieken gerichte pogrom plaats, waarbij tussen de 13 en 30 doden vielen. Tientallen winkels werden gedurende twee dagen geplunderd en enkele kerken werden in brand gestoken. De rellen braken uit na het valse nieuws dat het huis van Ataturk in Thessaloniki zou zijn opgeblazen door een Griekse extremist. Na de rellen vertrokken de meeste Grieken uit de stad, op een kleine gemeenschap na.

Door de immigratie van veel boerengezinnen uit het platteland van Anatolië werd dit vacuüm weer ingevuld en is de stad wederom gegroeid. Ondanks al deze voorvallen in de 20ste eeuw heeft Istanbul veel van zijn oude glorie herwonnen – het blijft, ook door zijn indrukwekkende historie, een unieke stad op de grens van Europa en Azië.