BLOG: Belfast (Noord-Ierland)

U2 kwam begin jaren 80 met het liedje “Sunday Bloody Sunday” waarmee de slachtpartij op onschuldige Ierse demonstranten in 1972 mee bedoeld werd. “Belfast Child”, in 1989 een nummer 1 hit ging over de verdeeldheid en somberheid in Belfast. En wie kent de blockbuster “in the name of the Father” niet over de zogenaamde “Troubles”.

"Verzuiling"

Ik moet eerlijk bekennen dat ik mijzelf toentertijd nooit heb afgevraagd wat de oorzaak was van dit conflict. Van de verzuiling in Nederland wist ik wel iets uit de geschiedenislessen van school maar die religieuze twist was toch allang over in Europa? Blijkbaar niet in Noord-Ierland.

En toen opeens halverwege de jaren 90 was het stil; er werd een vredesverdrag gesloten en het conflict bleek opgelost te zijn. Het verdween geheel van het nieuws. Maar was het wel echt zomaar over? 

In de 19e eeuw werd de tegenstelling tussen de religieuze groepen Katholieken enerzijds en Protestanten echt zichtbaar. Afschaffing van het Ierse parlement en het invoegen van Ierland in het Verenigd Koninkrijk zorgde voor nog meer verdeling en wrijving.

Begin 20e eeuw kwam daar een economische factor bij waarbij Noord-Ierland een regio werd waarvan de rest van Ierland afhankelijk van werd. In 1905 werd de nationalistische linksgeoriënteerde Ierse politieke partij Sin Feinn opgericht.

The Troubles

De periode tussen 1960 en 1997 worden 1960 en 1997 worden the Troubles genoemd toen de Ierse strijd echt escaleerde. De teller staat inmiddels op meer dan 3000 doden als gevolg van het conflict. De helft van de slachtoffers in deze periode viel in Belfast.

Het vier-sterren Europe Hotel in het centrum werd ongeveer 30 keer getroffen door bomaanslagen van de IRA, en staat sindsdien bekend als het hotel met de meeste bomaanslagen in Europa. 

Als je wilt (zoals vele andere toeristen doen) kun je een “black taxi tour” doen. Deze zal je als gids meenemen naar de protestantse- en Katholieke wijk om je de belangrijkste muurschilderingen te laten zien en je bij te praten over de geschiedenis van de Troubles.

Je kunt de tour natuurlijk ook lopend doen – er zou een brochure bij het informatiebureau liggen met de belangrijkste muurschilderingen en uitleg maar die was toen ik er was al weken op. Je kunt op een website de belangrijkste muurschilderingen bekijken (inclusief uitleg) in Belfast.

The Peace Walls

De eerste afscheiding werd al in 1969 in Belfast neergezet toen openlijke geweldpleging plaatsvond tussen protestanten en katholieken. Oorspronkelijk waren de muren bedoeld als voorlopige oplossing maar later verschenen er steeds meer muren en afscheidingshekken. De hoogste is zo’n 6 meter. In de jaren negentig waren er al achttien en heden ten dage zijn het er zelfs veertig met een totale lengte van meer dan 21 kilometer.

De muren hebben allemaal hekken die geopend kunnen worden en worden vaak alleen ’s avonds afgesloten om confrontaties te voorkomen.

Beruchte gevangenissen

Het is ook mogelijk je tour uit te breiden naar de randen van de stad. Zo kun je langs de beruchte Crumlin gevangenis rijden. Tenslotte kun je het terrein bezoeken waar de Maze of Long Kesh gevangenis heeft gestaan. Deze was bekend vanwege de voornamelijk politieke (lees: IRA) gevangenen werden vastgehouden.

Misschien internationaal bekend geworden omdat Bobby Sands hier zijn befaamde hongerstaking uitvoerde en nu verfilmd is. 

Vredesmuren:

Tussen de muren van de huizen door zag ik voor het eerst m’n eigen vredesmuur. Deze torende hier en daar boven de woonblokken uit en zag er dreigend uit terwijl het nou juist voor rust en vrede moet zorgen.

Ik voelde mij opgesloten en liep de kant van de muur op waar ik verderop een openstaand hek zag.

Het leek wel of iedereen vanachter het keukengordijntje mij aan het bespieden was en zich afvroeg wie ik was en wat ik daar deed.

De spanning was om te snijden. Alsof je elk moment bekogeld kan worden door stenen die door iemand gegooid worden die letterlijk aan de andere kant van de muur staat.

Maar het moet gezegd worden; je moet een goed werp arm hebben om hier iets over heen te gooien.

Voordat ik het hek doorging keek ik om naar die hoge zwarte afscheiding en voelde de opluchting weg te zijn uit deze wijk. Dit voelde niet als geschiedenis maar als de tegenwoordige tijd; alsof er maar iets hoeft te gebeuren en we zijn terug bij af. 

Sin Feinn

Shankill Road is de protestante tegenhanger van “Falls Road” waar de Katholieke bevolking woonachtig is.

Naast de vele muurschilderingen (o.a. ook een groot aantal solidariteitsschilderingen) kun je zien waar het Sin Feinn hoofdkwartier gevestigd was en waar o.a. de honger-stakende IRA leden (o.a. Bobby Sands) is begraven - Milltown begraafplaats.

Vlaggen, plaquettes, herdenkingstuinen, vaandels, winkels vol commerciële religieus getinte spullen en geverfde lantaarnpalen en stoepranden zullen je deel zijn.

Door de vele commerciële taxi’s die hier rondrijden en de toeristen voel je je hier beter op je gemak dan de wijk waar ik beland was. 

In 2007 werd een historisch bestand gesloten tussen de Katholieken (Martin McGuinness) en Ian Paisley (protestant) – ze namen samen deel in een coalitie van de regering. Paisley is inmiddels overleden en er werden plannen gemaakt om de vredesmuren weg te halen. De tijd heelt blijkbaar de wonden en Groot-Brittannië kon eindelijk naar voren kijken.

Maar toen kwam de Brexit en werd er een nieuwe grens getrokken in het water tussen het Verenigd Koninkrijk enerzijds en Ierland en Noord-Ierland anderzijds. Ierland is in de Europese Unie gebleven, de spanningen nemen weer toe en er wordt gevreesd voor een nieuwe fase in de turbulente geschiedenis.

Komt er een tweede “Troubles” periode?