Haarlem en Overveen

Bezienswaardigheden - Nederland




inleiding


Haarlem ligt aan de rivier het Spaarne en is, na Amsterdam, de tweede stad van Noord-Holland. Haarlem wordt voor het eerst genoemd in een document uit de 10e eeuw. In 1245 kreeg het stadsrechten van Willem II van Holland. Aan het eind van de middeleeuwen was Haarlem een van de belangrijkste steden van Holland geworden.

 

Tijdens de 80jarige oorlog werd de stad ingenomen door de Spanjaarden; het werd 7 maanden belegerd door Oranje troepen waarna de verwoeste stad begon aan z’n opmars. De bevolking was derhalve door de Spanjaarden geminimaliseerd. In de Vroegmoderne Tijd ontwikkelde de stad zich op industrieel gebied als textielstad en op cultureel gebied als schilders stad. 

 

Vandaag de dag is Haarlem een rustige maar zeer populaire bestemming voor toeristen (zeker in vergelijking met het nabijgelegen Amsterdam). Naast het prachtige “Grote Markt’ met z’n gigantische kerk herbergt de stad tal van interessante musea (o.a. het oudste van Nederland) en een heerlijke traditioneel centrum met kleine straatjes en steegjes.

 

De erebegraafplaats: 

Aan de westzijde van Haarlem ligt Overveen met nabij de Eerebegraafplaats Bloemendaal waar menig verzetsstrijder in WWII is begraven. 


highlights


De historische binnenstad:

De historische binnenstad, die omringd is door grachten en singels, wordt gekenmerkt door vele oude straatjes en monumenten. Haarlem is de zesde monumentenstad van Nederland en telt 1149 rijksmonumenten.

 

Daarnaast telt de stad zo’n 1238 gemeentelijke monumenten. In de binnenstad staan dan ook de meeste van de monumenten, zoals de Grote of Sint-Bavokerk, het Stadhuis en de Vleeshal.

 

De stad kent echter ook een aantal toonaangevende moderne bouwwerken, zoals de Toneelschuur, het Patronaat, de nieuwbouw van de Stadsschouwburg en het kantoor van de ING Bank aan de Wilhelminastraat. Sinds 1990 is het centrum aangewezen als beschermd stadsgezicht. 

 

De Grote Markt: 

In het hart van de binnenstad ligt de Grote Markt waaraan enkele bijzondere historische gebouwen staan waaronder het stadhuis, de Vleeshal en de Grote of St. Bavokerk. De skyline van de binnenstad wordt gedomineerd door deze enorme kerk met zijn bijna 80 meter hoge toren.

 

Veel bekende musici onder wie Mozart hebben op het wereldberoemde Müllerorgel in de kerk gespeeld. Aan de westzijde bevindt zich het stadhuis, een rechthoekig gebouw met kantelen en een toren. Op de plaats waar het stadhuis is gebouwd stond vroeger een jachtslot van de Graven van Holland. Op de Grote Markt is twee keer per week markt en door het jaar heen vinden er verschillende evenementen plaats waaronder de jaarlijkse kermis.

 

De drie winkelstraten: 

Vanaf de Grote Markt lopen in drie richtingen belangrijke winkelstraten namelijk de Grote Houtstraat, de Barteljorisstraat en de Zijlstraat. Allen staan op het “Monopoly” bordspel. In het historisch centrum bevindt zich een aantal kleine karakteristieke winkelstraatjes, zoals de Warmoesstraat, de Schagchelstraat en de Kleine Houtstraat. De rivier het Spaarne scheidt de binnenstad in twee delen.

 

Ten westen van de rivier ligt het grootste deel van de binnenstad. Ten oosten het deel dat ook wel de Spaarnwouderbuurt wordt genoemd. In dit deel is onder andere de enige overgebleven stadspoort van Haarlem te vinden de Spaarnwouder- of Amsterdamse Poort.

 

Ook bevinden zich hier de molen De Adriaan en Koepelgevangenis. Beide oevers van het Spaarne worden door twee monumentale draaibruggen, een klein ophaalbruggetje genaamd de Gravestenenbrug en een moderne ophaalbrug met elkaar verbonden. Deze laatste brug, die in de volksmond de 'Verfroller' wordt genoemd, heet officieel de Lange Brug.

 

Buitenwijken

Ten zuiden van het centrum ligt de Haarlemmerhout. Aan dit stadspark ligt het 18e-eeuwse neoclassicistische Paviljoen Welgelegen, dat thans deel uitmaakt van het provinciehuis van Noord-Holland.

 

Welgelegen werd gebouwd door bankier Henry Hope en werd tijdens de Franse tijd bewoond door Lodewijk Napoleon.

 

Ten zuiden van de Leidsebuurt werd eind 19e eeuw begonnen met de bouw van de Kathedraal St. Bavo. Het Kenaupark, ontworpen in 1865, is het op één na bekendste park in Haarlem.

 

De naam heeft het te danken aan Kenau Simonsdochter Hasselaer, die leefde van 1526 tot 1588 of 1589.

 

TIjdens het beleg: 

Zij speelde een grote rol tijdens het Beleg van Haarlem. Haarlem telt 22 hofjes. In de 17e eeuw waren er meer dan 40, maar in de 18e en 19e eeuw is er veel verdwenen. Ook het oudste hofje van Nederland is in Haarlem, het Hofje van Bakenes uit 1395.Ten noorden van de Amsterdamse Vaart ligt het industriegebied Waarderpolder. Dit gebied huisvest veelal detail- en groothandelsbedrijven, bedrijven uit de bouwnijverheid en lichte industrie.

 

Het Teylers Museum aan het Spaarne bestaat sinds 1784 en is daarmee het oudste museum van Nederland. De collectie van het museum is gericht op kunst en wetenschap en omvat onder andere schetsen van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo. Een ander bekend museum in de stad is het Frans Hals Museum.

 

Dit museum werd opgericht in 1862 en was destijds gevestigd in het stadhuis; het is in 1913 verplaatst naar een hofje uit de 17de eeuw. Het beheert een grote collectie schilderkunst uit de Gouden Eeuw, waaronder veel werk van naamgever Frans Hals. 

 

In de nabije omgeving kunnen meerdere forten en kastelen worden bezichtigd. Een hiervan is de Ruïne van Brederode, liggend in Santpoort-Zuid. Vroeger stond daar Kasteel Brederode, gesticht door Willem van Brederode in de tweede helft van de 13e eeuw. De forten van de Stelling van Amsterdam zijn de laatste grote bezienswaardigheden in de omgeving van Haarlem.


Eerebegraafplaats Bloemendaal (Overveen)

Op de Eerebegraafplaats in de Kennemer Duinen liggen 347 Nederlandse verzetsstrijders begraven. Onder wie Theo van Gogh, Walraven van Hall, Johannes Post, Marinus Post, Hannie Schaft, Johan Brouwer, Willem de Tello, en Gerrit Jan van der Veen.

 

De slachtoffers zijn tijdens WW2 door de Duitsers op verschillende plaatsen in de Kennemer duinen begraven, na daar of elders in Noord-Holland, zoals fusilladeplaats Rozenoord te zijn gefusilleerd.

 

Op in totaal 45 locaties in de duinen zijn 422 slachtoffers gevonden. Van hen zijn 347 herbegraven op de begraafplaats; de overige zijn bijgezet in een familiegraf, of zijn herbegraven in de gemeente van herkomst. 

 

Hannie Schaft: 

Op 27 november 1945 werd de erebegraafplaats ingewijd met de herbegrafenis van Hannie Schaft vanuit de Grote Kerk in Haarlem, in het bijzijn van koningin Wilhelmina, prinses Juliana en prins Bernhard, gevolgd door een stoet van duizenden mensen. De erebegraafplaats werd 31 oktober 1953 voltooid met het aanbrengen van de gedenkplakkaten in aanwezigheid van minister-president Drees.

 

Sommige slachtoffers die later zijn gevonden hebben wel een grafsteen op het ereveld maar zijn begraven in een familiegraf. De 2,5 meter hoge urn bij de ingang bevat as van 81 verzetsmensen die in 1944 zijn gecremeerd in het crematorium Westerveld in Driehuis. Ook bevat de urn as uit de verbrandingsoven van concentratiekamp Vught. De graven zijn in vakken ingedeeld – zij zijn zo mogelijk herbegraven met vrienden uit het verzet of hoe zij zijn gevonden in de duinen.

 

Om onderstuiven door duinzand te voorkomen werd in 1951 een muur geplaatst inclusief een zandstenen toren met een hardhouten klokkenstoel. Naast deze wordt dagelijks de Nationale Vlag gehesen. Jaarlijks zijn er herdenkingen waaronder de 4 Mei Nationale Dodenherdenking. De twee minuten stilte wordt voorafgegaan door een stille tocht om 19.00 uur vanaf de watertoren in Overveen.



geschiedenis - haarlem en overveen


Haarlem ligt tot Schoten op een noord-zuid lopende strandwal (de Grote Markt heette dan ook 'het Sand') tussen en niet ver van de veenrivier Spaarne en westelijke veengrond (vgl. de naam Overveen) waarachter de vroege duinen begonnen. Op deze wal werd al vroeg kleinschalige sedentaire akkerbouw bedreven in de laat-neolithische en volgende bronstijd.

 

In 1429 kreeg de stad het tolrecht. Het laatmiddeleeuwse Haarlem kende textielnijverheid, scheepsbouw en veel bierbrouwerijen. De welvaart werd nadelig beïnvloed door de Hoekse en Kabeljauwse Twisten, de Opstand van het Kaas- en Broodvolk en de Tachtigjarige Oorlog.

 

Een van de grote: 

Toch was Haarlem aan het begin van de 16e eeuw één van de zes grootste Hollandse steden. In 1573 viel de vesting Haarlem na een maandenlange Spaanse belegering door Don Fadrique Alvarez de Toledo (Don Frederick), zoon van de gevreesde Hertog van Alva.

 

Deze periode staat bekend als het Beleg van Haarlem, na de maandenlange belegering waren de Haarlemmers door honger gedwongen zich over te geven, Haarlem werd een Spaanse en dus katholieke enclave.

 

Tijdens de Spaanse bezetting leed de bevolking onder honger, pest en Spaanse strafmaatregelen tegen aanhangers van de reformatie zoals ophanging en verbranding. De stadsbrand van 1576 legde een kwart van Haarlem in de as. Deze brand was veroorzaakt door een Duitse soldaat in Spaanse dienst. De Spanjaarden vertrokken in 1577 nadat het akkoord van Veere was gesloten. Nadat de rust in Haarlem was teruggekeerd kwamen er veel Vlaamse en Franse immigranten naar de stad, zij bezorgden de Haarlemse linnennijverheid een nieuwe bloeiperiode.

 

Het beleg van Haarlem

Het “Beleg van Haarlem” begon 3 december 1572 met een brief van stadhouder "Bossu" en "Fadrique Alvarez de Toledo" aan de bevolking van Haarlem met het verzoek zich over te geven. Op de weigering volgde een ruim zeven maanden durende belegering die eindigde op 12 Juli 1573 toen de stad zich overgaf, waarna enkele duizenden soldaten en burgers werden geëxecuteerd. Het beleg geldt als één van de meest beruchte gebeurtenissen uit de 80-jarige oorlog.

 

Belegering

Voor het beleg verhinderden oplettende bestuurders dat de onbewaakte stadspoorten van binnenuit werden geopend. Rond 10 december begonnen de gevechten tussen de Spaanse troepen en een in de stad gelegerd garnizoen van 3000 prinsgezinde soldaten, o.l.v. kapitein Ripperda. Een week later begonnen de Spanjaarden de muren aan de noordkant te beschieten en op 19 december bestormden ze de stadsmuur.

 

De bestorming mislukte, waarna het beleg begon. De winter van 1572 was streng, wat het gemakkelijk maakte om vanaf het Haarlemmermeer over het ijs de stad via ondergelopen weilanden te bevoorraden. Bij het aanbreken van de lente werd de situatie slechter. Bovendien bedreigden schepen uit het aan de Spaanse heersers trouw gebleven Amsterdam na het doorsteken van een dijk de stad vanaf het water.

 

Een poging van de watergeuzen om Haarlem te ontzetten mislukte: tijdens de Slag om het Haarlemmermeer bleek de Spaanse vloot te sterk voor de geuzen o.l.v. admiraal "Brandt". Een legendarische figuur uit de tijd van het beleg is "Kenau Simonsdochter Hasselaer"  die volgens ooggetuigenverslagen niet alleen met haar houthandel de bouw van een galei mogelijk maakte, maar zelf meevocht tegen de Spanjaarden.

 

Overgave

Met de vangst van een Haarlemse deserteur, vernam “Don Fadrique” het nieuws van de schaarste en hongersnood die in de stad aanwezig was. Op 8 juli na een mislukte poging om de ongeveer 5000 mensen in de stad van voedsel te voorzien zag de stad zich genoodzaakt te capituleren. Tegen betaling van 240.000 gulden voorkwamen zij plunderingen en het doden van hun inwoners.

 

Na de overgave werden ca. 2000 soldaten en aanhangers van Oranje, die de stad hadden verdedigd, vermoord. Nadat de beulen hun hakbijlen niet meer konden optillen, werden de gevangenen ruggelings aan elkaar gebonden en in het Spaarne verdronken. De wreedheid en barbarij van beide partijen blijkt uit acties zoals een afgehakt hoofd naar de verdedigers te gooien, waarop de verdedigers weer reageerden door elf gevangenen (die trouw aan de Spaanse kroon hadden gezworen), naar de aanvallers terug te gooien met de opmerking: Haarlem betaalt Alva niet om de oorlog te betalen.

 

Aan het einde van de 17e eeuw was Haarlem tot de derde grootste stad van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gegroeid (na Amsterdam en Leiden). In 1631 werd Haarlem met Amsterdam verbonden via de trekvaart. In de 18e eeuw raakte de textielnijverheid in Haarlem - net als in Leiden - ernstig in verval. In 1658 stichtte de Hollander Peter Stuyvesant Nieuw Haarlem aan de oostkust van Noord-Amerika (later werd dit een New Yorkse wijk).

 

Uitbreiding: 

In de 19e eeuw werden de vestingwerken ontmanteld en vervangen door plantsoenen terwijl in 1839 de eerste Nederlandse trein tussen Haarlem en Amsterdam reed. Na de uitvinding van de boekdrukkunst kreeg Haarlem een blijvende reputatie als drukkersstad. Later is daar een reputatie als schrijversstad bijgekomen: veel bekende schrijvers zijn er geboren, of werkten er.

 

Haarlem heeft in de 21e eeuw een woningbouwopgave van het rijk, waardoor er op verschillende locaties bouwprojecten voor huizen, winkels en voorzieningen op stapel staan of uitgevoerd worden. Dit betreft onder meer de volgende locaties: Raaks, Spoorzone, Ripperda, Stadion Oostpoort (HFC Haarlem), Stadsschouwburg Haarlem.


>>> Lees hier meer over de GESCHIEDENIS van Nederland. 



haarlem en overveen - tips & advies


De gemeente Haarlem telt twee spoorwegstations. Het grootste is station Haarlem, dat ten noorden van de binnenstad ligt op 10 minuten loopafstand van de Grote Markt. Het tweede station, geopend in 1998, is station Haarlem Spaarnwoude. Op dit station stoppen alleen sprinters.

 

Het stads- en streekvervoer in en rondom de stad wordt hoofdzakelijk verzorgd door vervoersbedrijf Connexxion en bestaat uit vervoer met stadsbussen en streekbussen. De Zuidtangent (Rnet-lijn 300) is een snelle tangentiële busverbinding vanaf Station Haarlem via onder meer Hoofddorp en Schiphol naar Station Amsterdam Bijlmer ArenA.


  • Naam             : Corrie ten Boom

Adres             : Barteljorisstraat

Prijs               : gratis (donatie)

Tijd                 : 10:00 – 15:30 (Zon- en Maandag gesloten)

Website         : www.corrietenboom.com

 

Inhoud:

Het is perfect gesitueerd in het centrum van de prachtige oude stad Haarlem. Een groot gedeelte van het huis is net zo ingericht als in de jaren '40. Bezoekers kunnen een bezoek brengen aan de schuilplaats welke een kleine ruimte beslaat achter een "valse" muur in de slaapkamer van Corrie.

 

Dit is de plek waar honderden Joden en andere onderduikers (zoals verzetsstrijders) veilig waren voor de Nazi's. In 1944 werd de familie verraden en belandde zij in diverse concentratiekampen. Corrie zou o.a. in het "oranjehotel" opgesloten worden.

 

Drie overleefden de gruwelen – Corrie zou de hele wereld overgaan om vrede te verkondigen. Het museum huisvest ook een boekwinkel. Er worden rondleidingen gegeven waar het verstandig is om een reservering te maken. Deze zijn in het Engels en Nederlands.

 

Het kan druk worden al blijven de groepen kleiner dan 20 mensen. 



Haarlem heeft een keur aan vooral kleine schattige eetcafés en restaurants. Zijlstraat, het Spaarne en vooral de Lange Veerstraat herbergen tallozen. 


Haarlem e.o. heeft dienst gedaan voor een aantal zeer belangrijke Nederlandse films.

 

Zo heeft de “suikerfabriek” te Halfweg dienst gedaan als decor voor de populaire TV serie “de Fabriek” uit begin jaren 80.   


"De aanslag" (NL) - (1986; 7,2)

Voor de film “de Aanslag” uit 1986 (na het boek van “Harry Mulisch”) werd het huis aan de “Scheltemakade” (nr 14) aan de Spaarne gebruikt voor de hoofdpersoon.

 

Anton Steenwijk komt jaren later achter de ware toedracht van de aanslag t.t.v. WW2 plaatsvond voor z'n ouderlijk huis en waarvoor z'n ouders en broer door de Duitsers werden doodgeschoten. 



"Kenau" (NL) - (2014; 6,5)

Tijdens het beleg van de stad Haarlem tijdens de 80-jarige oorlog staat een burgervrouw op die leiding geeft aan een aantal vrouwen die het Spanjaarden behoorlijk moeilijk maakt. 

 

Terwijl de film zelf voor 80%  in Hongarije werd opgenomen, waar een compleet dorp werd nagebouwd dat dienst moest doen als het 16e-eeuwse Haarlem. Ook werden er opnames gemaakt in Amsterdam-Zuid en de Belgische duinen. 



"Het meisje met het rode haar" - (1981; 6,7)

De rechtenstudente Hannie Schaft komt terecht in een verzetsgroep waar ze koerierswerk verricht.

 

Als er bij een actie op haar geschoten wordt en een jongen voor haar ogen wordt neergeschoten, besluit ze zich harder op te stellen. Hannie vermomt zich en wil haar vriend wreken. 




zie ook: