Reisverhalen - Vietnam

My lay, my Son

inleiding

Het is gelukkig licht als m’n wekker gaat – het is half zes in de morgen als ik m’n tas inpak en mijzelf opfris. Beneden in het hotel zitten de grote ijzeren voordeuren nog op slot en ik ben bang om iemand wakker te maken maar ik heb geen andere keus.

De eigenaar komt in m’n ochtendgewaad aansnellen en wijst voordat hij de deuren weer sluit op de hoek van de straat waar ik inderdaad wat scootertjes zie staan.

Gewapend met een papiertje waarop in het Vietnamees “busstation” opstaat en een prijs die ik zelf heb opgekrabbeld loop ik naar de heren toe die in de slaapstand op hun buddyzit hangen.

De man gaat met de man akkoord en geeft mij een eierhelmpje. Met tranen in m’n ogen maar wakker kom ik bij het busstation aan en koop een busticket richting “Quang Ngai” dat aan de oostkust ligt. Buitenlanders betalen ongeveer de helft meer voor hetzelfde ticket.

Rijstterrassen en waterbuffels

De route is adembenemend en voldoet eindelijk aan m’n droombeeld van het land dat alles voorbij heeft zien komen; keizers, buitenlandse heersers en talloze invasies. Rijstterrassen, kleine dorpjes met houten hutjes op palen afgedekt met riet en een zigzagroute door de groene bergen.

Een oude vrouw jaagt een aantal grote waterbuffels met een klein takje de rivier in om het prut van hun lijven te wassen terwijl ik hier en daar op het land een rieten kegelhoed zie. Een veelvoud aan vlaggen en vaandels wapperen in de wind bij openbare gebouwen en bij scholen terwijl er een paar biggen in de modder rollen.

Terwijl ik naar buiten kijk denk ik na over het feit dat ik straks een van de plaatsen ga bezoeken waar Amerikaanse soldaten t.t.v.de Vietnamoorlog zo’n 500 onschuldige Vietnamese burgers afslachtten.

De slachting:

Op de ochtend van 16 maart 1968 (tijdens de Vietnamoorlog) trokken vier Amerikaanse compagnieën het dorp Mỹ Lai binnen.

De soldaten, die er in eerste instantie van overtuigd waren dat het dorp vol zat met guerrilla's van de Vietcong, begonnen met schieten en hielden niet meer op, totdat vrijwel alle dorpelingen dood waren.

De meesten van hen – waaronder baby's, kinderen en vele oude van dagen - werden in een greppel gegooid en vervolgens met M60 automatische vuurwapens vermoord. Het bloedbad kwam tot een einde toen een helikopter van het Amerikaanse leger tussen hun eigen troepen en de overgebleven Vietnamezen landde.

Het exacte aantal slachtoffers is nooit vastgesteld, de Vietnamezen spreken van 504 slachtoffers. Slechts elf bewoners van Mỹ Lai overleefden de moordpartij: tien doordat ze door de helikopterbemanning werden geëvacueerd uit de bunker waarin ze zich schuilhielden en de vierjarige Do Ba die levend tussen de lijken vandaan werd gehaald.

de gebalde vuist

Via Quang Ngai neem ik een lokale bus richting het schiereiland waar My Lai, Son My zich bevindt. We passeren een lange lage brug en de bus komt tot stilstand voor het complex waar ik gewenkt wordt uit te stappen. Het geheel is ommuurd en nadat ik een ticket heb gekocht wandel ik rechtdoor naar het grote witte monument van een vrouw met gebalde vuist.

Daarna word ik in het museum ontvangen en gevraagd of ik wellicht wat beelden wil zien. Ze blijken een oud Nederlands TV programma uit 1993 hebben opgenomen waarin een Amerikaanse helikopterpiloot (“Thompson”) die 13 mensen uit de vuurzee heeft gehaald en teruggaat naar de hel van toen.

In het museum hangen foto’s van hoe het dorp van voor en na de slachting, de slachtoffers, de daders, documenten over dat het bevel van bovenaf kwam, de getuigenissen van ooggetuigen, de wapens, de methoden, de slachting zelf. Interessant is de 500 ponder die een maand na de aanval is gedropt om bewijs te verdoezelen; ook de overlevenden van het dorp werden direct in concentratiekampen gestopt.

Ook hangt er een kaartje van de gemeenschappen die slachtoffers telden; vreemd genoeg is de plek waar de meeste mensen de dood vonden nooit “bekend” geworden. We weten nu soldaten hun geweten moesten sussen en hun mond begonnen open te doen. Een paar weken later was het bloedbad wereldnieuws en een nieuw schandaal over de Vietnamoorlog was geboren. Eentje die niet zonder gevolgen bleef overigens.

De gevolgen:

Het Amerikaanse leger wilde de zaak in de doofpot stoppen maar er kwamen ooggetuigenissen naar buiten, van soldaten en van een journalist, en de slachting werd wereldnieuws.

Nadat het internationale publiek op de hoogte was gekomen van de misdaden die in Mỹ Lai waren begaan, won de vredesbeweging in de Verenigde Staten en Europa aan invloed.

Het aantal dienstweigeraars nam sterk toe. Het in georganiseerd militair verband plegen van oorlogsmisdaden werd ook verweten aan uit de oorlog terugkerende soldaten wat z’n invloed had op het moraal van de soldaten en op de oorlog in z’n algemeenheid.

Na het TET-offensief van begin ‘68 (wat militair gezien juist een overwinning was) was dit de tweede grote tegenslag van het leger in het jaar en de publieke opinie in de V.S. begon zich tegen de oorlog te keren – een fenomeen wat niet meer te stoppen was en uiteindelijk resulteerde in een terugtrekking van Amerikaanse soldaten uit Vietnam.

Kapitein “William Calley” werd beschuldigd van meervoudige moord en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. Hij ging in hoger beroep bij zowel de militaire rechtbank als een beroepshof, waarna zijn straf werd omgezet in tien jaar. Na hiervan een derde te hebben uitgezeten in de vorm van huisarrest kwam hij in 1974 vrij. Vijfentwintig andere militairen werden ook aangeklaagd, maar geen van hen werd schuldig bevonden ondanks de vele TV interviews die overleefster Do Ba ook zou geven.

onder de zoden

Het is een groen park waar het lijkt alsof er nooit iets gebeurt – schijn bedriegt. Op verschillende plekken zijn de betonnen fundamenten nog zichtbaar waar ooit huisjes hebben gestaan.

Deze zijn allen de fik ingegaan door de zogenaamde “zippo-squads” – Amerikaanse soldaten die hun aansteker gebruikten om het droge riet op de daken aan te steken. De divisie was nog maar een paar maanden in Vietnam en had al vele soldaten verloren.

De jonge jongens waren die avond ervoor gebriefd over een inname van een zeer vijandig, Vietcong vriendelijk, dorp waar hun vrienden gewraakt diende te worden. Bijna 200 onschuldige mensen waarvan de meeste oude mannen, vrouwen en kinderen werden hier een greppel ingeduwd en neergemaaid.

Het baggerslootje ligt naast een pad waar voetstappen van Vietnamezen in gezet zijn naast (Amerikaanse) soldatenlaarzen. Naast de betonnen fundamenten staan informatiepanels waarop te lezen valt wie hier gewoond heeft en of zij de slachting hebben overleefd. De van papier- mach gemaakte dode dieren doen misschien een beetje kinderachtig aan maar geven wel aan wat hier gebeurd is – niets is deze mensen bespaard gebleven. Een hut is nagebouwd om een indruk te geven hoe simpel de boerenbevolking van Vietnam leefden voordat de Amerikanen opdoken.

Het geheel doet vreemd aan want er scharrelen weer kippen op het terrein, het zonnetje schijnt, de bladeren van de palmbomen en het groen van het rijst is zo verraderlijk, de koeien loeien op de achtergrond. Kinderen schreeuwen vanaf hun fiets als ze mij zien lopen op het pad “hello” alsof er niets aan de hand is of ooit geweest. Ik loop een flink rondje wat ooit een dorp is geweest en nooit meer hetzelfde zal zijn.

tips & advies

Er gaat een gewone bus (xe Buyt) van de busmaatschappij “Mai Linh” vnaaf het busstation zigzaggend door de stad “Quang Ngai” heen om de anderhalf uur zo’n beetje (13:30) 10x per dag richting de stad “Saky” (bus 3). De rit duurt zo’n 30 minuten en je wordt voor de deur van het museum/monument afgezet. Je stapt daar ook weer op (1630 laatste bus).

Kosten bus 11.00 VND.

TIPS:

Schrijf op een papiertje waar je heen wilt (“My Lay, My Son”) – museum en monument (Tuang Dai = monument in het Vietnamees) en laat dit aan de buschauffeur zien in de bus (zie boven). Kan niet missen.

Naam : Son My memorial

Adres : My Lai, My Son

Prijs : 10.000 VND

Tijd : 08:00 – 11:30 en van 13:00 – 16:30 (weekend gesloten)

Je kunt (als je bijvoorbeeld moet wachten op de bus) een kop koffie of een andere snack nemen op het terrein zelf. Het is natuurlijk niet de fijnste plek om te genieten maar aan de rand is het ondanks de geschiedenis van de plek goed

toeven.

Er is minstens een hotel naast de site te vinden maar naar mijn weten is deze prijzig.

Naam : “Thang Long” hotel

Adres : 257-259 Le Trung Dinh Str.

Prijs : 160.000 VND (single)

Tel.nr. : 8455-3818877/ 0905818877

Inhoud:

Perfect in het stadscentrum gelegen ligt dit 12 in een dozijn uitziende hostel. Ik heb er niet lang gespendeerd (een paar uur) dus misschien zou ik er niets over moeten vertellen. Beneden ziet er eruit als zoveel andere hotels in Vietnam; grote open ruimte waar een receptie staat, stoeltjes ervoor van de familie, scooters en plek voor twee auto’s. Boven zijn de kamers en ik verbleef op de 4e verdieping.

Zo te zien zijn er verschillende kamers met verschillende prijzen. Het is redelijk schoon en ik had een raam (met klein balkon waar je niet op kon komen), ventilator, TV, tafeltje, stoelen, 2p bed, tandenborstel en pasta, 2 handdoeken, klerenkast, zeep, shampoo, een ruime douche en wc waarvan het raam wel stuk was naar de gang en een ventilator. WIFI werkt goed en zo te merken zijn de mensen vriendelijk en behulpzaam.

Ik heb niemand Engels horen praten maar dat had ik ook niet nodig.

TIP:

Ik zelf heb expres in de stad “Quang Ngai” geslapen (goedkoper en beter als je s morgens vroeg de trein of bus wilt nemen elders in het land).

BESTEDINGSTIJD:

Je kunt zeker 1,5 uur hier rondlopen inclusief het stuk film wat ze laten zien. Het gebied is ietsje groter dan je in eerste instantie verwacht ook al is het veel fundamenten en wat voetstappen en dode papier-maché dieren, ook al klinkt dat wat oneerbiedig.

Er staan monumenten, graven, je hebt de bloembakken en de replica hut. Tenslotte is daar het museum maar dat is ook niet al te groot.