Base 20 (Partizanen hoofdkwartier)

Base 20:

Een van de belangrijkste hoofdkwartieren t.t.v. WWII van de Joegoslavische partizanen was gevestigd in dit complex in het natuurpark “Kocevski Rog” nabij de Kroatische grens. Het bevat(te) hospitalen, een drukkerij, menig werkzalen en natuurlijk slaapplaatsen voor leden van de Communistische organisatie en het leger.

Vanaf de eerste barak, die in April 1943 is gebouwd zijn er in totaal 26 gebouwd en zijn de kopstukken hier tot 19 December 1944 gebleven. Daarna zijn ze verhuisd naar de stad “Crnomelj”. Een aantal barakken zijn open waarbij in barak nr 16 en 22 een kleine expositie te zien is en waar krantenknipsels hangen met brochures, posters, foto’s en ander (informatie)materiaal.

In andere barakken kun je de houten stapelbedden zien, de kasten, de planken terwijl andere de moeite niet waard zijn. Op de gebouwen staan kleine bordjes met het nummer en wat de functie was.  

Zo’n 500 meter verderop in het bos kun je een kijkje nemen bij bunker 44 – momenteel in restauratie. Met nieuwe daken uitgerust is het 2,2, kilometer verderop gelegen Partizanen hospitaal Jelendol (of Zgornij Hrastnik) – dit is een van de ongeveer 20 hospitalen die zich in deze regio bevonden en waar doctoren zonder lopend water, zonder elektriciteit en met veel te weinig middelen zwaar gewonde partizanen hielpen.

Verderop in de grotten zijn in de zomer van 1945, toen de leden van de rechtse groeperingen (o.a. de Domobranci) terug gezonden werden bij de Oostenrijkse grens (door de Britten) talloze executies geweest. Onlangs zijn er onderzoeken uitgevoerd naar deze oorlogsmisdaden.

De eerste groep Partizanen namen bezit van het gebied niet later dan Augustus 1941. In Mei 1942 toen er een groter gebied als “veilig” werd aangemerkt werd de regio het centrum van het verzet en de Revolutie. Tot het einde van de maand Augustus in 1942 de leiders van de partizanen beweging waren gekwartierd in een gehucht rond Novi Breg.

Tijdens het grote Italiaanse offensief in de zomer van 1942 vluchtten deze naar de “Dolomieten heuvels” nabij Polhov Gradec; maar er was al besloten om terug naar “Rog” te keren als de storm geluwd was.  

In April 1943 keerde de Partizanen terug naar het gebied maar nu naar Base 20 en nabij gelegen Base 21 waar de Sloveense partizanen huisde en de militaire kopstukken (o.a. de generale staf van het Nationale Bevrijdingsfront). Voor een zeer korte periode hebben ze in het kasteel in Soteska gezeten. Een half jaar later (Oktober 1943) opende de nazi’s een zwaar offensief in het “Rog” gebied.

Lege hospitalen

Ze vonden een aantal lege hospitalen en depots die ze direct in de brand zetten. In Pugled vonden de Duitsers een aantal gewonde partizanen in een hospitaal die direct geëxecuteerd werden.

Naast de uitbreiding van Base 20 werden er ook andere “bases” gebouwd (15, 15a, 80, 80a) die in totaal een gehele landelijke organisatie omvatten die na de oorlog direct de touwtjes in handen moest nemen.

Bijna aan het einde van de oorlog lanceerde het Duitse leger een tweede groot offensief in het “Rog” gebied om nu met lege handen huiswaarts te keren. Aan het einde van de oorlog wilden vele leden van rechtse Joegoslavische groeperingen ontsnappen.

Zij werden door de Britten aan de Oostenrijkse grens tegen gehouden en terug Joegoslavië ingestuurd. Duizenden, misschien honderdduizenden werden afgeslacht en in de diepe kloven en grotten gesmeten in de regio Kocevski Rog.   

Een grote renovatie aan de barakken in Base 20 werd gestart in de jaren 50 alsmede in 1990. Waarbij het dak meestal snel aan vervanging toe, wordt zo veel mogelijk de originele staat behouden te blijven. Op dit moment (2013) zijn de meeste daken wederom vervangen (1x in de 11 jaar).