Bezienswaardigheden - Griekenland

Olympia – de archeologische site:

De Olympische Spelen waren in de oudheid de om de vier jaar ter ere van Zeus Olýmpios gehouden sportwedstrijden waaraan een groot aantal Griekse poleis deelnamen.

Deze spelen zijn genoemd naar het plaatsje Olympia waar ze gehouden werden en waren de belangrijkste en meest prestigieuze van de vier Panhelleense spelen.

Ooit stonden hier belangrijke tempels en altaren maar door verwoesting en aardbevingen zijn allen tot ruïne vervallen; toch geven deze een uniek beeld hoe het hier eruit heeft moeten zien.  

Het meest intacte overblijfsel zijn de imposante resten van de oudste tempel (ca. 600 v.Chr.), aan Hera gewijd, met zuilen van verschillende vorm, die in de loop der tijd de vroege houten zuilen vervangen hebben. Daarbinnen is het beroemde marmeren beeld gevonden van de Hermes van Praxiteles (thans in het plaatselijk museum).

Ernaast wordt ook de olympische fakkel ontstoken die vervolgens in estafettevorm naar de openingsceremonie van de Olympische Spelen wordt gebracht. Dit gebeurde voor het eerst in 1936 voor de Olympische Spelen van Berlijn.

De belangrijkste van het complex

Niet ver van deze tempel ligt de tempel van Zeus – de belangrijkste van het complex; het was eigenlijk de tempel voor Zeus Olympios wat “van de Olympus” inhoudt en waar de naam Olympia oorspronkelijk vandaan komt. De tempel werd na de Perzische Oorlogen - als het ware als nationaal oorlogsmonument - gesticht en in 456 v.Chr. voltooid.

Binnenin bevond zich het door Phidias vervaardigde, 12 m hoge goud-en-ivoren beeld van de tronende Zeus, één van de Zeven wereldwonderen van de antieke wereld.

Het werd in 426 na Chr. naar Constantinopel overgebracht, waar het 50 jaar later bij een paleisbrand verloren ging. De gebeeldhouwde metopen (thans in het lokale museum) laten de twaalf werken van Herakles zien.

Het Zeusbeeld en de Hippodrome

Van dit gebouw staat nog redelijk veel overeind en geeft een goed beeld hoe het huis eruit heeft moeten zien. Archeologische vondsten (een drinkbeker met zijn naam erin gegrift en matrijzen voor het gouden gewaad van het Zeusbeeld) getuigen van zijn werkzame aanwezigheid.

In de zuidwesthoek van het gebied liggen de overblijfselen van een badhuis en het “Leonidaion”, een naar de stichter genoemd hotel met een reeks kamers rondom een door zuilengaanderijen omgeven binnenplaats.  

Indien je verder wandelt aan de zuidzijde van het oude Olympia kom je via de tempel van Zeus uit bij waar ooit de “hippodrome” was – de plaats waar de paardenrennen met wagens werden gehouden. Hier is niets meer van over. Waar wel wat van over is, is het oude stadion. Het heeft een prachtige boog-ingang inclusief doorgang naar het grote open terrein waar de structuur vanwaar de toeschouwers zaten nog staat.

Hier konden toentertijd zo’n 30.000 mensen zitten; de scheidsrechter plaats en de startplaats is nog daar. Slaven en vrouwen zaten op de naastgelegen heuvel omdat ze het stadion niet in mochten. Verderop ligt, op een terras, een rij van schathuizen uit de 6e en begin 5e eeuw v.Chr., grotendeels door steden uit West-Griekenland gesticht.

Watertoevoer

Nu kom je weer terug bij de tempel van Hera waar net daarvoor de fonteinen waren waar het water voor Olympia vandaan werd gehaald. Hier was ookde derde grote tempel - het “Metroön”. Deze was gewijd aan de moedergodin Rhea, later voor de Romeinse keizercultus bestemd. 

Je loopt nu terug naar de ingang van het complex waar je langs het “Philippeion” komt, het enige ronde structuur van geheel Olympia. Na de Slag bij Chaeronea in 338 v.Chr. stichtte Philippus II van Macedonië een rond gebouw waarin goud-en-ivoren beelden van hem en zijn familie waren opgesteld.

Rechts voor de ingang stond ook het “Prytaneum”, het gebouw waar atleten werden onthaald op een feest. Hier is weinig meer van over.

Hij zou het orakel van Delphi geraadpleegd hebben om te vragen hoe hij zijn onderdanen kon beschermen tegen oorlog. De Pythia zou hem geadviseerd hebben om spelen te organiseren ter verering van de goden.

De Spartaanse vijand van Iphitos zou toen besloten hebben om de oorlog te stoppen tijdens de spelen. Wat wel zeker is dat de eerste Spelen gehouden zijn in de 11de eeuw v.Chr. te Olympia.

Dit was een heilige plaats waar vele tempels, altaren en standbeelden te vinden waren. Er stond onder meer het 12 meter hoge Beeld van Zeus te Olympia, dat een van de zeven wereldwonderen was. In de begintijd stond er slechts één onderdeel op het programma: een hardloopwedstrijd over de lengte van ongeveer 190 meter.

Toevoeging van sporten

In de loop der jaren werden steeds meer sportonderdelen toegevoegd: boksen, worstelen, pankration (een combinatie van boksen en worstelen), paardenrennen, verschillende hardloopwedstrijden en de pentatlon, een vijfkamp bestaande uit worstelen, hardlopen, verspringen, speerwerpen en discuswerpen.

Doordat er steeds meer onderdelen bij kwamen, duurden de spelen niet één maar vijf dagen. Drie dagen werden gebruikt voor de spelen, één volgens religieuze rituelen, en op de laatste dag kregen alle deelnemers banket.

De winnaars van de verschillende wedstrijden werden beloond met een olijfkrans en genoten veel aanzien. Beeldhouwers maakten beelden van de winnaars. De deelnemers waren alleen mannen; ze namen naakt deel aan de sportwedstrijden. De eerste officiële Olympische Spelen worden traditioneel in 776 v.Chr. geplaatst en zouden tot 393 n.Chr. ononderbroken worden gehouden, kort nadat keizer Theodosius I in een edict had bevolen dat alle cultusplaatsen van de Oud-Griekse godsdienst moesten worden verlaten.

Eerst mochten alleen Grieken meedoen, later werden ook Romeinen toegelaten.

Verbeteringen en veranderingen

Aanvankelijk werden de loopwedstrijden in Olympia op een gewone zandvlakte gehouden. Een lijn gaf de start en aankomst weer. Atleten liepen niet in rondjes, maar keerden aan het einde van de baan gewoon om.

De open baan werd na verloop van tijd niet handig bevonden; er werden verbeteringen aangebracht tot men een rechthoekige baan bekwam met aan de randen natuurlijke hellingen als tribunes voor het publiek.

Rond 350 v.Chr. werden stenen tribunes gebouwd met staanplaatsen die reeds plaats boden voor zo'n 40 à 45 000 toeschouwers.

De antieke Spelen waren verbonden aan Zeus, de Griekse oppergod. Voor zijn tempel in Olympia werden op het hoofdaltaar 100 ossen verbrand. Dit vuur werd brandende gehouden gedurende de Spelen. De vlam ervan werd, net als alle andere offers, aangestoken met het heilige vuur van de godin Hestia. Tegenwoordig stellen we het oude Olympische sportideaal boven de onderlinge rivaliteiten.

Hun eigen ideaal werd losgelaten

De Grieken kondigden een heilig bestand af om de sportlui en de toeschouwers de kans te geven het festival bij te wonen. Dat was een hele prestatie in een land dat voortdurend verscheurd werd door interne twisten. Maar de Grieken bleven hun eigen ideaal niet altijd trouw.

Er zijn menig embargo's geweest. Ook Romeinse keizers hebben hun naam in de annalen van Olympia geschreven, onder wie Tiberius en Nero. Maar in het laatste geval kan men de herinnering nauwelijks roemvol noemen: Nero behaalde weliswaar een overwinning in de wagenrennen, maar men moet daarbij wel bedenken dat zijn wagen werd getrokken door tien paarden, dat hij tweemaal ten val kwam en dat hij 250 000 drachmen overmaakte aan de scheidsrechters ...

Als bekroning - dat is hier het toepasselijke woord - bracht hij meer dan 2000 palmen en kransen mee naar Rome.  

Nadat in 394 na Chr. op keizerlijk bevel de "heidense" Spelen waren afgeschaft, werden in 426 de tempels verwoest en aan de natuurelementen prijsgegeven. Aardbevingen en overstromingen richtten nog meer verwoestingen aan. In 1875 begonnen opgravingen door Duitse archeologen en in 1896 werden de eerste moderne Olympische Spelen gehouden zoals we ze nu kennen.

Deze worden elke vier jaar gehouden – op de twee wereldoorlogen na – in verschillende steden over de gehele wereld. Het is het grootste sportevenement ter wereld. De site Olympia is sinds 1989 een UNESCO werelderfgoedlijst.