Reisverhalen - Frankrijk

Het is het gouden torentje van de Basilique Notre Dame de Brebieres die zou uitgroeien tot een Frans nationaal symbool t.t.v. WWI en de Slag om de Somme. Het werd geraakt door een Duitse granaat maar bleef wonder boven wonder hangen.

Musee de Somme 1914-1918 is gevestigd in een oude tunnel, gegraven tijdens de tachtig jarige oorlog tegen de Spanjaarden – voor bescherming.

De tunnel is zo’n 2 meter breed, 250 meter lang, donker en geeft de tijd van de eerste wereldoorlog bijna levensecht weer. Deels door attributen, situaties uitgebeeld door wassen beelden en deels door informatie en geluid uit de loopgraven. Als we de tunnel uitlopen zijn we zo gedesoriënteerd dat we minutenlang tevergeefs naar de entree zoeken waar onze grote tassen staan die we bij de ingang van het museum hebben neergezet.

We zoeken nodig op zoek naar een slaapplaats voor vannacht en we nemen aan dat we ergens een geschikte plaats vinden rondom de La Grande Mine even buiten het stadje. Via een groot industrieterrein wandelen we richting het dorpje La Boiselle waar we nog een puntje van de gouden kerktoren van Albert zien door het rollende heuvelachtige landschap hier.

Het woord gaat dat er tijdens de slag om de “Somme” de kerktoren onbeschadigd zou blijven de slag gewonnen zou worden – een hoop die waarheid werd ondanks de duizenden gevallenen. Een klein weggetje brengt ons naar een verhoogde zandheuvel, zo lijkt het waar bomen omheen staan. Als we de heuvelrand oplopen, kijk je een diepe trechter in, het gat veroorzaakt door ontelbare hoeveelheden explosieven.

In dit geval werden deze onder de Duitse loopgraven gelegd, door het graven van een tunnel eronder. Voordat de aanval ingezet zou worden, zouden deze exploderen zodat deze een “gat” in de defensie zou veroorzaken alsmede grote paniek. Op de eerste dag van de eerste slag om de “Somme” werd het tot ontploffing gebracht. Nu is het mogelijk rondom de krater te wandelen en ik zie vele “poppies” in het gat liggen, naast andere herdenkingssouvenirs.  

Aangezien het al aardig laat is geworden “zoeken” naar een bos waar we onze tenten kunnen opslaan. We wandelen naar wat naar wij denken op een redelijke loopafstand ligt maar komen erachter dat er een groot hek omheen staat, het lang niet zo groot is als we dachten en dat het tenslotte hellend is. Ondanks dit klimmen we het hek over en zetten even later onze tent op. We hebben onderweg hiernaartoe o.a. wat patrijzen zien opstijgen en een vluchtend hert.

Naast wat voetballende kinderen verderop bakken we ons vlees en breken ons brood wat we wegspoelen met een goedkope fles rode Franse wijn. 

We liften terug naar Albert en als we daar horen dat er geen openbaar vervoer richting Beaumont-Hamel gaat zijn we genoodzaakt weer onze duim op te steken.

Dit gaat snel en de jongen brengt ons helemaal (zo’n 10 km) naar het “Memorial Park of the Newfoundlanders”. Bij de poort worden we begroet door een van de Canadese vrijwilligers waar er hier zo te zien een heel leger van rondloopt.  

We horen in het informatiehuis dat er een pad is uitgemeten tussen twee rijen schrikdraad waarachter alleen schapen kunnen grazen vanwege het nog steeds aanwezige gevaar voor explosieven. Lopend over het pad met aan beide zijden een groen heuveltje zodat het lijkt alsof je in een hol pad loopt zien we al van ver het “Kariboe” monument; eerst wandelen we verder naar wat ooit de frontlijn was voordat de aanval werd ingezet.

Hier is het ”Y-ravijn” met vele monumenten, kleine begraafplaatsen en de befaamde zigzag loopgraven die nog steeds in de winter vol liggen met modder. Aan de overkant ligt het dorp Beaumount-Hamel waar zo verschrikkelijk om gevochten is.  Dit is een van de plekken waar de meeste slachtoffers gevallen zijn op die bewuste datum van 1 Juli 1916, de eerste dag van de slag om de Somme – hele divisies werden weggevaagd waaronder dus de vrijwilligers van het  “Royal Newfoundland regiment.

De vele kraters en delen van loopgraven in het landschap zijn de nog aanwezige herinneringen hieraan. We nemen een kijkje bij de dode boom die zoals legende gaat het enige wat nog 2 meter boven het maanlandschap uitstak en het Schotse monument met de man met de kilt.

Nog onder de indruk van deze plek zitten we in het gras tegenover het informatiehuisje onze lunch te eten aangezien hier weinig auto’s voorbijrijden. Ons plan is hiervandaan naar “Arras” of Vimy-ridge te liften. Aangezien de kans klein is en het redelijk weer is besluiten we te gaan lopen naar wat op de kaart eruitziet als een middelgrote autoweg.

De andere kant op waarvandaan we gekomen zijn vanochtend. In het dorp wat we doorlopen is alleen een theehuis en wat boeren en de middelgrote autoweg is inderdaad groter dan de boerenwegen die we zijn gekruist maar er rijdt bijna geen verkeer over. Als we al een tijdje langs de weg zitten stopt er een auto die ons net is gepasseerd en de man opent de achterklep om onze tassen erin te leggen.  

Zij gaan naar Arras en vragen of wij interesse hebben om met hun de stad even door te lopen en dat willen we wel. We parkeren op een groot plein “Grand place” omringd door wat lijkt op Vlaamse koopmanshuizen uit de 17e en 18e eeuw en wandelen via “Place de Heros” naar het informatiecentrum. Daar staan drie “Geants”, drie reuzen van poppen die vooral dienen als carnavalsversiering. Ze kunnen wel 8,5 meter groot zijn, zijn veelal op lokale helden gebaseerd maar kunnen ook kinderen krijgen en doodgaan.

Ze heten “Colas”, “Jacqueline” en de kleine is hun zoon “Dede”. Tijd om naar het huis van “Robespiere’s” , de fanatieke Jacobijnse advocaat t.t.v. de Franse Revolutie leefde te gaan, hebben we helaas niet meer alsmede de kelders onder het stadhuis. Ik hoop dat we nog een keer gaan terugkomen naar deze stad want naast bovengenoemde wil ik nog een kijkje nemen bij die prachtige rij Vlaamse koopmanshuizen die allemaal zo gedetailleerd zijn van dichtbij maar zo op elkaar lijken van een afstandje.

in WWI in 1917 de Canadezen lag op te wachten en een enorm veel slachtoffers veroorzaakte. De Fransen waren van mening na de oorlog alles weer te maken zoals het was ervoor; de Canadezen dachten daar anders over en lieten veel zoals het was aan het einde van de oorlog.

Om die reden zijn de loopgraven, nu wel wat geholpen, nog in perfecte staat en krijg je een goed beeld hoe het eruit heb gezien.

In 1914 hadden de Engelsen 13 tunnels gegraven om verschillende redenen; als opslag voor munitie en voorraden, als bescherming tegen voornamelijk artilleriebeschietingen en tenslotte om onder de loopgraven van de vijand te komen en de boel te laten exploderen.

Als we een gratis tour doen door een van de tunnels moet je een goed inbeeldingsvermogen hebben hoe het hier geweest zou moeten zijn; het enorme lawaai door beschietingen, geen hygiëne (een wc was er niet), vochtig, smerig en heel weinig licht want elektriciteit was er niet.

Naast de vele soldaten en andere lieden die hier rondliepen door de modderige paden waren er ook vele ratten en ongedierte wat hier huisde.

De Slag om de heuvelrug van Vimy:  

Voordat we weggaan bekijken we nog wat Duitse stellingen en vooral de minimale afstand (zo’n 25 meter) tussen de twee vechtende partijen is opzienbarend. De Duitse loopgraven zijn trouwens gevuld met zandzakken met beton. Ook wandelen met sneltreinvaart door het supermoderne “Historical interpretive centre” om naar de wc te gaan en daarna te vertrekken.

De camping vlakbij schijnt gesloten te zijn en ik wil terug naar Arras aangezien mijn bus morgen teruggaat naar Amsterdam. Met een lege maag vinden we iemand bereid ons naar Arras te brengen, waar we op een grote stadskaart een groene plek zien en die kant oplopen. We lopen de stad uit, een klein dorp in (Achicourt) en het bos in wat meer een mix is tussen een bos en een park.

Het is nog behoorlijk moeilijk hier een geschikte tentplek te vinden, tussen al de kraters maar even later op een struikachtig plateau vinden we er twee en planten onze tent neer. We eten ons eten op en zien wederom een hert voorbij schieten. Daarna gaan we onze tenten in.