Reisverhalen - Frankrijk

le linge

HOME / Frankrijk / Frankrijk reisverhalen

de tragedie van de vogezen

We zijn aangekomen met de bus in Mulhouse. Hiervandaan moeten we blijkbaar terugreizen naar de Franse stad Colmar om naar ons dagdoel Le Linge te gaan. Zittend in de trein missen we bijna onze stop omdat we uitgingen van een uur “treinen” wat in werkelijkheid maar 20 minuten zou duren.

Omdat we nog zoveel mooiere dorpen gaan zien besluiten we Colmar niet door te lopen en direct met de bus naar het stadje Orbey te reizen. Wel zitten we nog even te wachten in het zonnetje wat is doorgebroken naast een grote waterpartij waar eens een fontein spoot op het plein voor het treinstation.

Lezend in m’n reisgids en wetend hoe belangrijk deze stad was t.t.v. WWII is het opmerkelijk dat er zo weinig vermeld staat – het wordt genoemd – “de zak van Colmar” maar dat is ook alles. Er zijn ook geen musea in dat genre of andere overblijfselen uit die tijd.

De zak van Colmar (WW2):

De Duitsers waren in 1944 Frankrijk uit verdreven maar in het gebied rond Colmar verzamelden de Duitsers zich aan het einde van dat jaar om Elzas opnieuw te veroveren. Ze voerden dan ook verse troepen aan om vanuit dit gebied de herovering van de Elzas te beginnen. De Fransen en Amerikanen hadden te weinig en te vermoeide troepen en ze moesten een verdedigingslijn opzetten in plaats van door te stoten naar Colmar.

Inmiddels speelde de slag om de Ardennen (het Ardennenoffensief) zich af wat tot gevolg had dat de bevoorrading in de eerste plaats daarheen ging. Op 20 januari 1945 startte het Geallieerde offensief om de zak van Colmar weg te werken en daarbij zo min mogelijk Duitsers te laten ontsnappen. Er werd vanuit het noorden en het zuiden aangevallen om zo aan beide kanten een wig te slaan tussen de Duitsers en de Rijn, waardoor terugtrekken onmogelijk zou worden.

Door de zware tegenstand van de Duitsers en door de sneeuwstormen bereikten de Fransen de eerste dag niet de gestelde doelen. De tweede dag was een groot succes, maar de derde dag zetten de Duitsers een tegenaanval in. Hierna waren de gevechten zeer fel en moest dorp voor dorp worden veroverd. De Duitsers hadden echter een tekort aan materiaal. Alles wat ze hadden aan artillerie en infanterie was opgesteld.

Maar ze mochten zich niet terugtrekken van Hitler. Pas op 27 januari kregen de Duitse troepen toestemming om over de Rijn terug te trekken en al het gebied in de Elzas prijs te geven. Op 9 februari bliezen de Duitsers bij Chalampé de laatste brug over de Rijn in dit gebied dat ze nog hadden, op. 16.000 Duitsers waren krijgsgevangen gemaakt en 20.000 gedood maar 50.000 hadden er kunnen ontkomen. Dit wordt ook weleens “Colmar Pocket” of de “zak van Colmar” genoemd.

Parc Naturel Regional des Ballons des Vosgues

Uit het raampje van de bus zien we de Parc Naturel Regional des Ballons des Vosges nu dichtbij komen en passeren we al vele “Duitse dorpjes” totdat ik naar de chauffeur toeloop om te zeggen dat we naar Le Linge willen.

Daardoor zet hij ons af op het verste punt wat de bus bereikt en geeft aan welke kant we op moeten lopen want openbaar vervoer gaat niet verder.

Op het station hadden we vernomen dat het hiervandaan nog 30 minuten bergafwaarts lopen is maar de chauffeur trekt een grimas om die opmerking en zegt dat het nog minstens 3 uur lopen is. Hij brengt ons even buiten het stadje Orbey waar hij de bus draait en teruggaat. Ervan uitgaande dat de chauffeur gelijk heeft strekken we onze benen en gaan nog op weg, bergopwaarts welteverstaan!

Nog geen 100 honderd meter verder moeten we schuilen voor een verschrikkelijke hagelbui die overtrekt en daarna steken we toch maar onze duim op voor een lift “bang” voor nog een bui. Niet veel later stopt een wat blijkt een Franse lerares die prima Engels spreekt en zij wil ons wel op de kruising afzetten. Op die kruising blijkt ook een groot Duits kerkhof aanwezig te zijn (Weltstein) en we voelen dat we dichtbij zijn.

Ondanks het gevoel is het nog een behoorlijk stuk door het bos lopen voordat we het hectometerpaaltje zien dat genoemd is in onze reisgids. Daar wandelen we het pad op en hebben een prachtig zicht op een vallei.

circuit 1914-1918

Waar “Le Linge” bekend omstaat zijn de nog in goede staat bewaarde loopgraven uit WWI dus we gaan op zoek.

We komen een paar wandelbordjes tegen met het opschrift “circuit historique 1914-1918” maar de loopgraven die we hier zien hebben meer iets weg van “opgedroogde beekjes”.

Ook treffen we wat betonstukken van wat wellicht een bunker geweest zou kunnen zijn maar van een museum is geen sprake. De wonden die de Grote oorlog in deze berg geslagen heeft zijn voor een groot deel door de natuur bedekt.

Het is nauwelijks voorstelbaar dat deze vredige, soms idyllische streek er in 1915 uitzag als een maanlandschap.

Via het kompas en het beklimmen van een hoge heuvel besluiten we terug te lopen naar de weg waar we een groep kinderen met leidster tegenkomen die op weg zijn naar het museum.

Wij besluiten op een paar omgezaagde boomstammen even wat te eten zodat we later achter de kinderen aan kunnen lopen. We zien nu ook het monument “Chasseurs d’Alpes” (bergjagers). Na wederom een stuk bergopwaarts de heuvel te zijn opgeklommen zien we het een wapperende Franse vlag en het museum.

Het museum

Het museum is gevuld met vitrinekasten vol foto’s en overblijfselen zoals wapens, persoonlijke spullen, munitie en relikwieën. Je kunt ook video’s en maquettes zien. Strategisch gezien was het een zeer belangrijke plek zo voor de Rijnvallei en Colmar waar de Duitsers hun stellingen wilden behouden tot elke prijs.

Vooral de Duitse helmen die nog “zacht”, van stof waren en de poppen met uniformen zijn opvallend te noemen. Als we buitenkomen besef ik pas dat de goed bewaarde loopgraven onderdeel zijn van het museum en we mogen zelfs door de loopgraven heenlopen. Ze zijn smal, diep en gehakt uit het zandsteen van de berg. Ook is het Duitse hoofdkwartier, het “Blockhaus” nog te zien. Het ziet er nog verbazingwekkend goed uit dat we het gevoel krijgen door een filmdecor van een oorlogsfilm te lopen.

De Franse stellingen zijn te zien vanaf hier – zo dichtbij maar niet toegankelijk; waarschijnlijk omdat er nog mijnen of explosieve liggen. Er is ook een grote mate van prikkeldraad nog aanwezig en de graven waaronder Duitse en Franse soldaten liggen begraven doen somber aan.

De gevechten op en rond Le Linge (WWI):

Le Linge is een van de drie bergtoppen (de andere zijn Barren en Schratzmann) waar in de Eerste Wereldoorlog tussen de Duitsers en Fransen verschrikkelijk om gevochten is vanwege zijn strategische ligging en zijn steengroeven. De Duitsers hadden na de Franco-Pruisische oorlog in 1870 de provincies Elzas en Lotharingen overgenomen van de Fransen wat deze behoorlijk in hun nationale zij zou blijven steken. De Duitsers hadden goed uitgegraven stellingen gemaakt in de Vogezen op wat zij noemden de Lingekopf Festung in de zandsteen bergtop die reikte naar bijna 1000 meter.

De Fransen zetten hun grote aanval in op 20 Juli 1915 om de strategische stad Colmar te bereiken. De loopgraven waren op sommige punten niet meer dan 100 meter van elkaar verwijderd. Tijdens de tweede aanval op 26 Juli lukt het de Fransen de kruin en top van de Linge te bezetten waarop de Duitsers hun voormalige posities en Franse linies te bombarderen.

De strijd verhard zich

Verzoeken van de Fransen om versterkingen worden afgewezen door het hoofdkwartier. Tussen 29 juli en 3 augustus vinden van beide kanten felle gevechten plaats, zonder dat een van de partijen enige terreinwinst boekt. Op 4 augustus volgt een Duits bombardement met 40.000 granaten op de Franse posities. De gevechten gaan door zoals te voren. Eindelijk veroveren de Fransen de top van de Schratzmännle op 22 augustus.

Drie dagen later komt een eind aan de eerste golf van Franse aanvallen. Op 31 augustus beginnen de Duitsers een tegenaanval. Voor het eerst aan dit front worden daarbij gasgranaten gebruikt. De grondaanval die daarop volgt levert wat terreinwinst op, maar niet genoeg. Op 9 september volgt een nieuwe gasaanval, gevolgd door een aanval met vlammenwerpers. Op 12 en 15 oktober volgen de twee laatste Duitse aanvallen, maar het lukt niet de Fransen helemaal van de Lingekopf te verdrijven.

Ze blijven de Westelijke helling bezetten, een positie die strategisch van weinig nut is. De Duitsers blijven het uitzicht op de Elzasser vlakte en Kaysersberg houden. Er werd soms hand tot hand gevochten tussen verschillende vlakbij bij elkaar liggende loopgraven van de gezworen vijanden. In deze periode zouden er al meer als 15.000 slachtoffers vallen en het gebied was veranderd in een maanlandschap.

De Duitsers zouden nog meerdere malen een tegenaanval proberen ook met het gebruik van gasgranaten en vlammenwerpers maar zonder enig resultaat. De strijd zou zich voortzetten tot de capitulatie van Duitsland in November 1918.

Nog nagenietend van het interessante decor en het uitzicht wandelen we terug over de weg en houden wederom een auto aan die ons terugbrengt naar de kruising bij het Duitse kerkhof. Niet veel later is er een automobilist bereid ons te rijden naar Orbey waar we onze gasfles vullen en proviand inslaan.

Eigenlijk willen we hier –wild- kamperen maar de heuvels zijn zo steil dat we besluiten nog een poging te wagen – we houden een auto aan van een Zuid-Afrikaan die ons graag richting “Kaiserberg’ brengt voordat we hem wenken om ons even voor het stadje uit te laten aangezien we hier “groen” zien om goed in te kamperen.

Even voor het dorpje lopen we aan de rechterkant een open stukje terrein op wat lijkt op een parkeerplaats – we lopen door tussen de berg en de weg in en vinden na 5 minuten een goede wildkampeerplek om te overnachten. Na een avondeten bestaande uit brood en worst zijn we klaar voor onze eerste nacht in onze tenten duiken deze in hopende op een goede nachtrust.

tips & advies (2010)

Naam : Musee Memorial Le Linge 1914-1918

Adres : 86 rue du Général de Gaulle, Orbey

Prijs : € 3,50

Tel.nr. : 03 89 77 29 97

Website : http://www.linge1915.com

Inhoud:

Het museum is ongeveer halverwege de top gelegen op de berg Le Linge aan de rand van een van de de haarspeldbochten die leidt naar de piek. Ondanks het feit dat het geen groot museum is krijg je een goed beeld van de verschrikkingen die zich hier t.t.v. WWI hebben afgespeeld tussen de Duitsers en Fransen.

Door middel van wapens, foto’s, brieven en ander wapentuig wordt je meegezogen in de erbarmelijke toestand die hier geheerst moet hebben. Je kunt lezen over de soort bed-spiralen die gebruikt werden om granaten te doen wegspringen en/of opvangen. Buiten stap je de realiteit in – kleine loopgraven (de best gepreserveerde wereldwijd) die zo dicht op elkaar liggen dat het bijna lachwekkend is.

Nu groeien er bomen – toen was het een kale vlakte waar je een nog beter panorama had over de hele vallei. Tot op de dag van vandaag zijn grote stukken afgezet waar mijnen, verkoolde ondergegraven lijken, loopgraven, bunkers en munitie liggen. Een aangrijpend museum.