Reisverhalen - Frankrijk

La coupole en Eperleques



De geheime wapens van hitler


Ik kom vroeg in de morgen met de trein van Brussel aan in St. Omer en ontmoet daar een reisvriend van mij. Na even een kop koffie te hebben gedronken maken we onze plannen voor vandaag.

 

Even later staan we langs de weg met een liftbord en worden naar onze eigen verbazing direct opgepikt.

 

Een oudere Fransman rijdend in een nog oudere eend brengt ons naar de site die aangeduid wordt als “La Coupelle” en ongeveer 5 km van St. Omer is.

 

Als we uitstappen, de man bedanken en richting site lopen blijkt de naam ook precies aan te geven wat het is – we zien een gigantische grote koepel met een diameter van meer dan 70 meter en 5,5 meter dik wandelen naar de ingang die onder aan de heuvel ligt.


"La Coupole" – de ondergrondse stad


Na het betalen van de entree in het entreegebouw komen we in de mystieke ondergrondse stad aan. Eerst een lange kille gang waar ooit de nazi treinen binnen kwamen op aangelegde sporen met de gereedgemaakte V2 bommen. In het stelsel van betonnen, nu lege, ruimtes werden ze opgeslagen en daarna afgevuurd.

 

We passeren in een van de kamers een beschadigde V2 motor. We leren dat La Coupole bestemd was voor de opslag en het lanceer klaar maken van 500 V2-raketten wat inhoudt dat er 50 raketten per 24 uur klaarstonden. We komen in een grote zaal, zeker 40 meter breed en 25 meter hoog waar de grote bommen lanceerklaar gemaakt werden.

 

Hier zouden zij horizontaal binnenkomen en dan in twee parallelle gangen met 14 tegelijkertijd verticaal op wagentjes geplaatst, afgesteld worden en van brandstof worden voorzien. De raketten kwamen dan naar buiten in de steengroeve, via twee lanceersporen, Gustav en Gretchen genaamd.

 

De geschiedenis van La Coupole:

De bouw van La Coupole begon in oktober 1943, onder de codenaam Bauvorhaben 21 en werd door de Organisation Todt, die met de constructie van de grote gebouwen was belast, uitbesteed aan grote Duitse ondernemingen. Eerst werd de betonnen koepel gebouwd en daarna werd de aarde eronder vandaan gehaald. De ondergrond, bestaand uit krijt en klei, werkte als bekisting.

 

Voor de bouw van het complex werd in totaal 100.000 m³ beton gestort. Dag en nacht werkten hier gemiddeld 1300 arbeiders, van wie 60% Duitsers en de rest jonge Fransen en Russische krijgsgevangenen. De bewakers waren Belgen uit collaboratiebewegingen. Na 9 maanden bouwen was het complex klaar. De RAF voerde herhaalde luchtaanvallen uit tijdens de laatste vijf maanden van de bouw van het complex op de hoogte van het gevaar ervan.

 

Tijdens de bombardementen waarbij meer dan 3000 ton bommen werden gedropt, kwamen in het dorp Helfaut 21 en in de buurgemeente Wizernes 55 mensen om het leven. Tweemaal werd de Tallboy afgeworpen, een bom van meer dan 5 ton die alleen werd gebruikt op zeer belangrijke en gevaarlijke objecten. De bouwwerkzaamheden van het complex werden in juli 1944 stopgezet. De koepel en 7 km onderaardse gangen waren inmiddels klaar.

 

We nemen de 42 meter hoge lift naar onder de machtige koepel. Hier zijn tegenwoordig twee filmzalen gebouwd en een expositiehal die fungeert als museum en historisch centrum. Allereerst nemen we een kijkje bij dat gedeelte wat WWI behelst en dan vooral wat de rol ervan is geweest in de regio van “Artois”.

 

Daarna wandelen we naar een expositie die “leven onder het nazi-juk” is genoemd; hier kun je alles lezen en zien over het dagelijkse leven in bezettingstijd maar ook over de invasie op de Normandische stranden. Tenslotte komen we bij het gedeelte aan wat o.a. de verborgen en geheime laboratoria ruimte laat staan in Penemunde waar o.a. de V1 en V2, geheime wonderwapens van nazi-Duitsland werden uitgedacht en getest.

 

Er staat hier ook een model van de gigantisch grote V2 raket. Op een van de vele informatiepanels lees ik ook dat de site expres hier werd gekozen vanwege de aanwezigheid van de spoorbaan tussen Calais en Bouloge-sur-Mer. Naast het feit dat hiervandaan natuurlijk de hoofdstad van Groot-Brittannië getroffen kon worden met een voor toen verbluffende snelheid van bijna 6000 km per uur.

 

Tenslotte kun je nog een stuk over de ruimte lezen maar wij besluiten het museum te verlaten.



De megabunker van Eperleques


Buiten aangekomen is het nog hartstikke vroeg en wij besluiten weer onze duim op te steken. Het is bijna niet te geloven maar binnen afzienbare tijd hebben we weer een lift. Waar we heen willen? Naar de site van Eperleques si-vous-plait.

 

We rijden ongeveer een kilometer of 10 als we stoppen op een parkeerterrein midden in de bossen. Is het hier vragen wij ons af? De man wijst op het gebouwtje wat er staat en op het bord wat inderdaad aangeeft dat we er zijn. Merci monsieur!

 

We staan nu buiten en zien helemaal niets van de gigantische grote bunker die ik ooit op plaatsjes hebben gezien. Voor het entreegebouw staat een Duits 8,8cm anti-tank kanon naast een oude motor met aanhang.

 

Nadat we betaald hebben komen we langs twee goederenwagons die herinneringen oproepen aan de Jodentransporten. Via een bospad zien we verschillende oorlogsattributen tussen de bomen staan – o.a. een Amerikaanse half track en een mini-onderzeeër. 

 

Dan opeens doemt de betonen bunker voor ons op. Het blok is 22 meter hoog en 75 meter lang; als je dan ook nog bedenkt dat het gevaarte nog 11 meter onder de grond doorgaat.

 

Als we goed kijken zien we op ongeveer de helft van de lange wand een uitstulping – daar moest de controletoren van de lancering worden gebouwd. Je kunt je ook nog de drie spoorbanen voor je zien – met een beetje fantasie – waar respectievelijk de V2 raketten, vloeibare zuurstof en bevoorrading naar binnen kwamen.

 

Binnen was het natuurlijk de bedoeling de dodelijke raketten op te slaan maar ook waar er gesleuteld werd en waar de vloeibare zuurstoffabriek werd gemaakt. Er was boven deze ruimtes een opslagcapaciteit voor 120 raketten gedacht. In één van de vloeren van de assemblageruimte voor de V2 raketten zit een bomkrater. Deze is afkomstig van het eerste bombardement van 27 augustus 1943. Door twee tunnels aan de zijkanten zouden de raketten dan op lanceerplatforms gezet worden en afgevuurd, maar zover is het nooit gekomen. 

 

De tunnelingang (en die aan de andere zijde) konden worden afgesloten met 2 meter dikke deuren die elk 216 ton wogen! Aan de andere kant was de hoofdbunker; hier staat een model van de V2. Verderop hangt een tallboy aan het plafond. In de grote hal wordt een film getoond.

 

Geschiedenis Eperleques:

Sedert januai en februari 1943 waren specialisten van Peenemünde en Organisation Todt bezig met de voorbereidingen van het te construeren betonnen gebouw. Het zou één van twee complexen worden van waaruit de A4/V2 raket in noord Frankrijk afgevuurd zou worden (Eperlecques was KNW, ‘Kraftwerk Nord West’, de ander in Wizernes was SNW, 'Schotterwerk Nord West') – La Coupole.

 

In maart 1943 werd begonnen met de bouw van het complex door bijna 3000 man die in ploegendienst werkten van 2 x 12 uur. Het overgrote deel van het werkvolk was afkomstig uit de arbeidsinzet en vrijwilligers. Op 16 mei 1943 nam de Britse RAF voor het eerst verkenning foto’s van het object. De beslissing om het te bombarderen werd op 29 juni genomen door het Oorlogskabinet. Het eerste bombardement werd vervolgens op 27 augustus ondernomen door 185 B-17 Flying Fortress bommenwerpers van de USAAF.

 

Binnen een uur vielen 266 bommen van 1000 kilo elk. Het noordelijke gedeelte werd zwaar beschadigd en er vielen veel doden en gewonden onder de arbeiders. Tussen 30 augustus en 7 september volgden nog 4 bombardementen, welke de bouw uiteindelijk deed stokken. De bouw werd pas weer hervat in november toen men begon aan de fabriek voor de vloeibare zuurstof in het zuidelijke gedeelte. Met een dak van 5 meter dikte werd de bouw van dit deel voltooid in januari 1944.

 

Tussen 2 februari en 25 augustus werd het complex 20 maal gebombardeerd waarvan op 19 juni en 27 juli het 617 squadron Tallboy’s van 6 ton elk afwierp. Toen de Canadezen op 6 september het complex bezetten, was het slechts voor één-derde gereed.

 

We laten het betonnen gevaarte achter ons en wandelen weer richting het bos. Nu komen we de oude maar nog complete V1 lanceerinrichting tegen die meer op een roestige skibaan lijkt. Ook nu weer komen we op het bospad weer wat oorlogsmateriaal tegen – nu o.a. een Bofors kanon dat gebruikt werd om o.a. V1 af te schieten.

 

Buiten het terrein aangekomen is het best laat geworden en we besluiten ergens hier in de bossen te kamperen vannacht. Maar waar? We lopen een stuk een bosweg af en zien dan een hek met schrikdraad.

 

Omdat we geen zin hebben om nog veel verder te wandelen klimmen we het hek over en vinden na een paar honderd meter twee perfecte plekken naast wat kraters afkomstig uit WWII – de plek voor ons om rustig te slapen.



tips & advies (2006)


Museum “La Coupole” ligt ongeveer 5 km ten zuiden van de stad St. Omer en is te bereiken vanaf het treinstation van deze stad. De site van Eperlecques ligt ongeveer 7 kilometer ten noordwesten van St. Omer.


  • Naam : La Coupole

Adres : Rue Clabaux - Wizernes

Prijs : 9 euro (2006)

Tijd : 09:00/ 10:00 – 17:00/ 18:00

Website : www.lacoupole-france.com

 

Inhoud (evt):

La Coupole is een van de twee sites in Noord-Frankrijk waar het plan was om V2 raketten op o.a. Londen op te slaan en af te schieten. Onder de gigantische koepel is vandaag de dag een museum met een aantal tentoonstellingsruimtes en twee bioscoopzalen ingericht.

 

Ze geven een overzicht van de geheime wapens van het nazi-rijk, de concentratiekampen, de bevrijding van Noord-Frankrijk, de invasie van 1940, het dagelijks leven tijdens de Tweede Wereldoorlog, het verzet, de mens op de maan enz. Alle informatie wordt integraal aangeboden in vier talen: Frans, Engels, Nederlands en Duits.

 

Onder de koepel is het authentieke ondergrondse complex aan vochtige tunnels en zalen te zien waar de machtige V2 zou komen te staan. Je kunt een gratis audio guide krijgen. Tenslotte is er tegenwoordig een planetarium waar met 3D een levensechte reis door de ruimte, Mars en Saturnus nagebootst.

 

  • Naam : Blockhaus Eperleques

Adres : Rue du Sart,

Prijs : 10 euro (2016)

Tijd : Maart t/m November 10:00/ 11:00 – 17:00

Website : www.leblockhaus.com/en

 

Inhoud (evt):

Eperleques is een van de twee sites in Noord-Frankrijk waar het plan was om V2 raketten op o.a. Londen op te slaan en af te schieten. Rond de gigantische betonnen bunker die ruim 20 meter hoog is en 70 meter breed staan in het bos al verschillend oorlogsmateriaal uitgestald.

 

Het betonnen gevaarte wat ook nog 11 meter onder de grond doorgaat is spectaculair zonder te commercieel te zijn (zoals wellicht La Coupole wel is). Het is de grootste bunker van Noord-Frankrijk.



zie ook:





meer links:


Ebensee

OOSTENRIJK

De poort van voormalig concentratie kamp Ebensee staat er nog; nu als ingang van een woonwijk. 

Sierpnica

POLEN

De ingang van een van de tunnels waar de arbeiders een geheime ondergrondse wereld bouwden.