Konjic

Vanwege de strategische ligging en de aanwezigheid van een wapenfabriek werd de stad zowel in WW2 als in de Joegoslavië-oorlogen veelvuldig geraakt.

Daar zie je nu niets meer van terug; een modern centrum met een grote fontein en een groot terras. Ik wandel door de hoofstraat met relatieve dure winkels en kom uit bij de Ottomaanse brug, het symbool van Konjic.

Het is met z’n 6 spanwijdte een kleine versie van z’n op de UNESCO aanwezige brug die je in de stad Visegrad kunt zien. Aan beide zijden zie ik minaretten van moskeeën en het aantal moslims in deze stad is veel groter dan ik gewend ben in andere steden in Bosnië.

Via het informatiecentrum alhier regel ik een ander hostel en wandel door het leuke stadje.

Een groot deel van de gebouwen rond de brug zijn gerenoveerd en opgeknapt en zien er keurig uit. Ook zijn hier veel bureau’s gespecialiseerd in raften op de Neretva rivier. Ook kun je perfect hiken, wandelen en mountainbiken in de talloze heuvels rond de stad. 

Ik meld mij minstens 20 minuten voor 12:00 bij het bureau waar ik straks kennis maak met de andere vier personen van de “Engelse” tour.

Het meisje rijdt met mij mee naar de bunker die zo’n 7 km verderop ligt. We rijden de stad uit en maken dan een U-bocht en stoppen bij een soort van checkpoint – de weg loopt langs een bergkam in een vallei en wij zullen aan de andere kant moeten zijn.

De wildernis in

Geen huizen meer, alleen rotsen, bergen en bos en niet zonder reden. Het hek gaat open en we mogen doorrijden tot aan de echte bunker die nog zo’n 2 kilometer verder ligt.

Daar zijn wat parkeerplaatsen tussen de grote heuvelrots waar de bunker in zit en de rivier die hier nu smal is maar waarschijnlijk in de winterdagen veel hoger ligt.

We zien drie verschillende gebouwen tegen en in de rots aangebouwd – deze waren o.a. voor de 16 soldaten (ingenieurs, koks, technici etc), de ander voor de andere hooggeplaatste mensen en de ander oa voor TIto mocht hij verzeild komen te raken. We maken kennis met z’n vijven met Alma de Bosnische gids die perfect Engels spreekt. 

D-0 ARK Tito’s geheime atoombunker: 

We lopen door een lange tunnel die op een ouderwetse Londonse metropijp lijkt en komen met een bocht aan op een hoek waar een ouderwets papier aan een bord hangt met de hele plattegrond erop. Alma wijst aan waar we nu zijn en legt uit over de drie camouflage gebouwen vooraan de grot.

Dan wijst ze op de ruimtes die we straks gaan doorlopen – van de plekken waar de wc’s en douches zich bevinden, de eetzaal, van waar het water vandaan moest komen (een echte bron en een toevoer van water die eerst gezuiverd moest worden), waar de soldaten moesten slapen (in geval van gevaar), de olietankers, elektriciteitskamers, communicatieruimtes, de conferentiezalen, kamer van de secretaresse van Tito, de wachtkamer en de dictator en z’n eigen kamer tot z’n vrouw haar kamer.

De ondergrondse stad

Ook de kamers waar de andere hoog-geplaatsen moesten slapen zien we. Ze legt uit dat veel ruimtes opgevuld/ gebruikt worden momenteel door tijdelijke kunstobjecten van kunstenaars van over de hele wereld en mede daardoor dat deze plek op de UNESCO werelderfgoedlijst staat.

Alma weet hoeveel over de plek en verteld ronduit maar zegt er ook eerlijk bij dat veel dingen nog onduidelijk zijn; niet alleen voor haar maar voor iedereen.

Heel veel dossierstukken zijn door de soldaten meegenomen en liggen in de nationale archieven in Belgrado. Pas 50 jaar na de ontdekking van de bunker mogen deze nationale geheimen geopenbaard worden. Zo weten we dus niet of de kinderen van de top ook in de bunker aanwezig moesten zijn en hun vrouwen en of Tito bijvoorbeeld hier ooit een oefening heeft meegemaakt.

Geheime uitgang

Wel is bekend dat hij hier in 1971 is geweest om de voortgang te zien. We kunnen helaas niet kijken naar een van de geheime uitgangen boven op de berg aangezien ze allen afgesloten zijn. Mensen hebben hier getracht in te breken om onderdelen te pikken. 

Na anderhalf uur wandelen we het zonlicht weer in en ik word als een echte toerist terug gereden naar het stadje waar ik even heerlijk op het terras ga zitten en m’n gedachten nog ‘ns laat gaan over dit fantastische maar ook zeer lucratieve geheim van het oude Joegoslavië.